Όνομα φοιτήτριας: Αγγελική Τσαμουρίδου
Όνομα επιβλέπουσας: Δήμητρα Χατζησάββα
Συν-επιβλέπων: Δημήτρης Αντωνακάκης
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης.
Μάρτιος 2025

Το γραπτό και χτισμένο αρχιτεκτονικό έργο της Σουζάνας και του Δημήτρη Αντωνακάκη, αποκαλύπτει μια πολυδιάστατη και πολλαπλή ανάγνωση γύρω από την έννοια του χώρου, τόσο στην Ελληνική όσο και στη διεθνή σύγχρονη αρχιτεκτονική. Αναζητούν και διερευνούν επίμονα και ευρηματικά τα βαθύτερα νοήματα του τόπου και των καταγωγών του, της ποίησης και των λέξεων, της οικειοποίησης και της ονειροπόλησης, ενσωματώνοντάς τα στο σώμα των έργων που συνθέτουν. Η θεωρία και η πράξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες στο έργο τους, όπου η μία τροφοδοτεί και εμπλουτίζεται μέσα από την άλλη, συγκροτώντας το συνολικό αρχιτεκτονικό αφήγημα.

Η παρούσα έρευνα επιδιώκει να μελετήσει την ποιητικότητα που χαρακτηρίζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν οι Αντωνακάκη την αρχιτεκτονική και κατ’ επέκταση τη ζωή. Στόχος είναι να αναδειχθεί ο ποιητικός λόγος και ο ποιητικός χώρος των αρχιτεκτόνων, όπου στη συνήχησή τους ενεργοποιούν τη διάσταση του χρόνου, και έτσι οι χώροι μετουσιώνονται σε τόπους ζωής. Τα συνθετικά στοιχεία που υφαίνουν το χωρικό και ποιητικό τους αφήγημα, είναι όλες εκείνες οι λέξεις που απαντούν στο διττό ερώτημα που θέτουν οι ίδιοι οι Αντωνακάκη:

Πώς βιώνεται ο χώρος και πώς κατοικείται ο χρόνος; (Αντωνακάκη, 2010:72).

Το ερώτημα αυτό θα αποτελέσει την αφετηρία και ταυτόχρονα το κλείσιμο της παρούσας μελέτης, καθώς λειτουργεί άλλοτε ως ερώτηση-κίνητρο και άλλοτε ως απάντηση, απέναντι σε όσα προκαλεί η διαρκής αναζήτηση της ουσίας της αρχιτεκτονικής.

Α. Πρώτα γράμματα:

Στην πρώτη ενότητα, επιδιώκεται μια βιογραφική καταγραφή της ζωής του Δημήτρη και της Σουζάνας Αντωνακάκη, με στόχο να κατανοηθούν και να εντοπιστούν οι καταγωγές της ποιητικής προσέγγισής τους. Από τα παιδικά βιώματα στις γειτονιές που μεγάλωσαν, στη Σχολή και τους καθηγητές που τους ενέπνευσαν, και τέλος, στις συνθετικές προτεραιότητες που διεκδικούν στη θεωρία και την πράξη της αρχιτεκτονικής.

Β. Αφηγηματικά συνθετικά στοιχεία // Οι “λέξεις” & το λεξιλόγιο:

Στη δεύτερη ενότητα, μελετάται ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνονται και ενσωματώνουν στην αρχιτεκτονική τους, η Σουζάνα και ο Δημήτρης Αντωνακάκης, τα συνθετικά και χωρικά εργαλεία σχεδιασμού. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, στο έργο τους ο γραπτός λόγος είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τη συνθετική διαδικασία, δημιουργώντας μια αμοιβαία σχέση μεταξύ των δύο αυτών κόσμων. Το κείμενο τροφοδοτεί τη σύνθεση και αντιστρόφως, η σύνθεση δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το κείμενο. Εμπλουτίζουν τα νοήματα του χώρου μέσα από το βλέμμα και τον λόγο ποιητών και φιλοσόφων, ενσωματώνοντάς τα στο σώμα του αρχιτεκτονήματος. Για τους Δ. και Σ. Αντωνακάκη, κάθε συνθετικό στοιχείο του χώρου αποτελεί μια πρόκληση δημιουργίας ενός πολυδιάστατου τόπου συμβάντων, γεμάτο αμφισημίες και νοήματα. Σε κάθε ενότητα του κεφαλαίου, εντοπίζονται αυτές οι ποιητικές προθέσεις του γραπτού και χτισμένου έργου τους, οι οποίες προκαλούν τελικά τα συμβάντα ζωής και τα χωρικά ενεργήματα στον κάτοικο-αναγνώστη.

Γ. Τα ίχνη του χρόνου της ζωής στον χώρο / συμπεράσματα ανοιχτά σε ερμηνείες:

Η παρούσα εργασία επιδίωξε να αναδείξει την ποιητική προσέγγιση του Δημήτρη και της Σουζάνας Αντωνακάκη στον κόσμο της αρχιτεκτονικής. Η ποιητικότητα στην αντίληψη του χώρου εντοπίζεται από τα χρόνια των παιδικών τους τόπων, αργότερα από την πολύτιμη διδασκαλία του κάθε δασκάλου τους κατά τις σπουδές τους στην Αρχιτεκτονική Σχολή και σταδιακά ανοίγεται και εμπλουτίζεται μέσα από τις σκέψεις ποιητών και φιλοσόφων, καθώς και από τα πολυσήμαντα αρχέτυπα του μεσογειακού τόπου. Οι λέξεις που επιλέγουν στα κείμενά τους και ο τρόπος με τον οποίο αυτές μετουσιώνονται σε χώρους-τόπους, δημιουργούν ένα ποιητικό αφήγημα που συγκροτεί το αρχιτεκτονικό τους έργο. Αναζητούν την ποίηση μέσα από τα αρχέτυπα και τις ιδιαιτερότητες του τόπου, τις υλικές και πνευματικές πρωταρχικές ανάγκες του ανθρώπου, την ουσία του κατοικείν και τους οικείους τόπους των ποιητών.

The poetic narrative in the architectural work of Dimitris and Suzana Antonakakis.

Introduction:

The written and built architectural work of Susana and Dimitris Antonakakis reveals a multidimensional and multiple reading around the concept of space, both in Greek and international contemporary architecture. They persistently and ingeniously search for and explore the deeper meanings of the place and its origins, of poetry and words, of appropriation and reverie, embodying them in the body of the works they compose. Theory and practice are inextricably connected in their work, where one feeds and enriches through the other, constituting the overall architectural narrative.
This research aims to study the poetic characterising the way Antonakakis perceive and interpret architecture and, by extension, life. The aim is to highlight the poetic discourse and poetic space of the architects, where at the point of their unification they activate the dimension of time and thus, spaces are transmuted into places of life. The synthetic elements that weave their spatial and poetic narrative are all the words that answer the twofold question posed by Antonacakis themselves:
How is space experienced and how is time inhabited? (Antonakaki, 2010:72).
This proposition will be the starting point and at the same time the closing of this study, as it functions sometimes as a question-motivation and sometimes as an answer, in the face of what is provoked by the constant search for the essence of architecture.

A. Early letters:

In the first section, a biographical record of the life of Dimitris and Susana Antonakakis is sought, with the aim of understanding and identifying the origins of their poetic approach. From their childhood experiences to the neighborhoods they grew up in, to the School and the professors who inspired them, and finally, to the synthetic priorities they claim in the theory and practice of architecture.

B. Narrative synthetic elements // The "words" & vocabulary:

In the second section, we study the way in which Suzana and Dimitris Antonakakis perceive and embody in their architecture the synthetic and spatial tools of design. As already mentioned, in their work the written word is inseparably related to the synthetic process, creating a reciprocal relationship between these two worlds. The text feeds the synthesis and conversely, the synthesis cannot exist without the text. They enrich the meanings of the space through the vision and words of poets and philosophers, integrating them into the body of the architectural work. For D. and S. Antonakakis, each synthetic element of space is a challenge to create a multidimensional place of events, full of ambiguities and meanings. In each section of the chapter, they identify these poetic intentions of their written and built work, which ultimately cause life events and spatial energies to emerge in the inhabitant-reader.

C. The signs of the time of life in space / Conclusions open to interpretation:

This paper sought to highlight the poetic approach of Dimitris and Susana Antonakakis to the world of architecture. The poetry in their perception of space is traced back to their childhood years, later from the valuable teachings of each of their teachers during their studies at the School of Architecture, and gradually opened and enriched through the thoughts of poets and philosophers, as well as through the multifaceted archetypes of the Mediterranean land. The words they choose in their texts, and the way in which they are translated into spaces-places, create a poetic narrative that constitutes their architectural work. They search for poetry through the archetypes and particularities of place, the material and spiritual primary needs of man, the essence of dwelling, and the poets' familiar places.