Θέμα σεμιναρίου: «Ο ΕΠΕΤΕΙΑΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ»
Η Διατήρηση της συλλογικής μνήμης των τόπων μέσα στον χρόνο 

Σύρος: Αυλή Δημοτικού Σχολείου Άνω Σύρου
28 Αυγούστου έως 3 Σεπτεμβρίου 2021

Το σεμινάριο του καλοκαιριού του 2021 θα έχει ως θέμα τον επετειακό χρόνο, και θα προσπαθήσει να αναδείξει την αξία του ως ισχυρότατου χρονόσημου, φύλακα της συλλογικής μνήμης και πυκνωτή των μηνυμάτων που μπορούμε να εκμαιεύσουμε από αυτόν, ενώ ταυτόχρονα θα διευκρινίσουμε την ανάγκη διατήρησης όλων των υλικών και άυλων φορέων μνήμης (μνημείων) ενός τόπου, απαραίτητων για την ανάπτυξη της συλλογικής του συνείδησης. Εύκολα μιλάμε για τη φθορά που επιφέρει ο χρόνος σε υλικό επίπεδο. Όμως θα πρέπει να σκεφτόμαστε και τις δυνατότητες ωρίμανσης που αυτός ο ίδιος εξασφαλίζει. Απερίσκεπτα και αλόγιστα συχνά καταστρέφουμε υλικές μορφές, μνημεία, κτήρια ή φυσικά στοιχεία, χωρίς να σκεφτόμαστε πόσο χρόνο χρειάστηκαν αυτά για να δημιουργηθούν, ή πόσο έχει αυξηθεί η προστιθέμενη από τον χρόνο αξία τους. Ευτυχώς, από τα μέσα του 20ού αιώνα, έχουμε κάνει σοβαρές προόδους προς αυτή την κατεύθυνση. Σήμερα πλέον εκδηλώνεται μια θετική στάση ως προς την αξία αυτή. Προγράμματα και καινοτόμες δράσεις, προσανατολισμένες στη διατήρηση ή στην αναζήτηση των σχέσεων του σημερινού πολίτη με το βαθύτερο περιεχόμενο και τις ιδιαίτερες αξίες που εμπεριέχονται στη συλλογική μνήμη της πόλης του, εμφανίζονται ως ελπιδοφόρα βήματα για την ανάπτυξη αυτών των δεσμών. 

Ο ακαδημαϊκός χώρος αλλά και άλλοι φορείς αναπτύσσουν σοβαρή δραστηριότητα για την ανάδειξη, προστασία και διαχείριση όχι μόνο των χωρικών αλλά και των χρονικών Μνημείων της πόλης, αφού αυτή ως τόπος δεν μπορεί να εννοηθεί χωρίς τις χωρητικότητες, τις χρονικότητες αλλά και τις δράσεις και συμπεριφορές (πρακτικές, συναισθηματικές και ιδεολογικές) των ανθρώπων της. Αυτή η σύγχρονη έρευνα θα παρουσιαστεί στο Σεμινάριο του Ινστιτούτου Σύρου μέσα από παρουσιάσεις διακεκριμένων επιστημόνων, καθώς και από εργαστήριο με έμφαση την καινοτομία και την τεχνολογία στην καταγραφή και διατήρηση της υλικής και άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Το Ινστιτούτο Σύρου, με ενεργή δράση σε προγράμματα όπως τα «100 κτήρια 100 ιστορίες», την «Καταγραφή προφορικών ιστοριών» που ζωντανεύουν την άυλη πολιτισμική κληρονομιά, την έρευνα για τους πολιτιστικούς χώρους της Άνω Σύρου, το πρόγραμμα «ΔΙΑΤΗΡΩ» στο οποίο το Ινστιτούτο συμμετέχει ενεργά με δεκάδες άλλους φορείς για την υλοποίησή του, το έργο «5D-ARCH AID» τρισδιάστατης ψηφιακής απεικόνισης ολόκληρου του μεσαιωνικού οικισμού της Άνω Σύρου (ενόψει μάλιστα της προετοιμαζόμενης πρότασης για ένταξή του, μαζί με τη νεοκλασική Ερμούπολη, στα μνημεία της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς της UNESCO), καθώς και το έργο «HERitage MONitoring (HERMON)», έχει αναπτύξει ενεργό ρόλο στη διατήρηση και ανάδειξη των χρονικοτήτων του τόπου. «Ο επετειακός χρόνος» ως γενική θεματική του εφετινού επετειακού 2021, σε συνδυασμό με την προγραμματισμένη πρακτική άσκηση, στοχεύει ακριβώς στο να ενεργοποιήσει πρακτικά, συναισθηματικά, αλλά και ιδεολογικά τη δυναμική που μπορεί να προσφέρει η εξασφάλιση και ανάδειξη της συλλογικής μνήμης του τόπου. 

Ανάλυση της θεωρητικής προσέγγισης 
Το 2021 είναι ιδιαίτερα σημαντικός από πολλές απόψεις χρόνος, αφού συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη στιγμή που κηρύχτηκε η μεγάλη επανάσταση του 1821, η οποία οδήγησε στην απελευθέρωση της Ελλάδας μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς υπό τον ζυγό της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Η επέτειος αυτή μας οδηγεί από μόνης της στο να αναλογιστούμε ως λαός την τεράστια αξία και τη σημασία της αναδρομής και της επιδαψίλευσης αυτής της έννοιας, αξίας μοναδικής αφού έρχεται κάθε χρόνο να ανανεώσει τις μνήμες που μπορούν να συγκροτούν τα πιστεύω και τις αξίες γενικότερα του πολιτισμού μας. 

Πράγματι ο Επετειακός χρόνος ουσιαστικά λειτουργεί ως άυλο πολιτιστικό μνημείο, ως ισχυρός πυκνωτής μνήμης, ο οποίος συμπυκνώνει και εξασφαλίζει τη συνοχή και τροφοδοτεί την ψυχή ενός λαού με την ενέργεια που χρειάζεται για να προχωρήσει προς στο μέλλον. Οι επέτειοι, αυτά τα ακλόνητα χρονόσημα, έχουν ασφαλώς πολύ περισσότερη αντοχή στον χρόνο από όσο οποιοδήποτε υλικό μνημείο το οποίο εκ των πραγμάτων είναι εκτεθειμένο στις φυσικές, κοινωνικές, πολιτικές ή άλλες συνθήκες που μπορεί να το απειλούν με φθορά, καταστροφή ή και εξαφάνισή του. Ο επετειακός χρόνος ενοικεί, βιώνεται και φυλάσσεται μέσα στη συλλογική συνείδηση των τόπων, όπου ενισχύεται και εμπλουτίζεται με αξίες και σημασίες μέσα στον χρόνο παράλληλα με τη συλλογική συνείδηση των ανθρώπων που ζουν, επισκέπτονται, ή ονειρεύονται αυτόν τον τόπο. 

Όπως όλα τα μνημεία, έτσι και ο Επετειακός χρόνος αποκτά διαστάσεις ατομικής, οικογενειακής, τοπικής, εθνικής ή και παγκόσμιας αρκετές φορές, εμβέλειας. Σε αυτή την τελευταία κατηγορία εντάσσεται η επέτειος της Ελληνικής επανάστασης του 1821, που ξεσήκωσε και συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο και διατράνωσε τη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων. Μία ιδέα για τη δύναμη και την επιρροή που μπορεί να έχει μια τέτοια επετειακή ώρα, μας έδωσε ο Εθνικός ποιητής Κωστής Παλαμάς όταν με την κήρυξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου στην Ελλάδα είπε απευθυνόμενος προς όλους του Έλληνες: «Αυτόν τον λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλο κανένα, μεθύστε με το αθάνατο κρασί του ‘21». Αλήθεια, έχουμε αναλογιστεί ποτέ τη δύναμη μεγατόνων που εμπεριείχε αυτή η φράση: Το αθάνατο κρασί του 21; Πόσο κουράγιο, θάρρος, πόση δύναμη έδωσε στους Έλληνες σε εκείνη την ένδοξη στιγμή του Έθνους, δύναμη που επέτρεψε σε μία μικρή, φτωχή και ιδιαίτερα ταλαιπωρημένη χώρα να σταματήσει τις δυνάμεις του άξονα, όταν καμία Ευρωπαϊκή ή άλλη χώρα μέχρι εκείνη την στιγμή δεν είχε μπορέσει να τους αντισταθεί.

Πληροφορίες – Εγγραφές
Το κόστος συμμετοχής ανέρχεται σε 120 ευρώ, ενώ για φοιτητές και ανέργους είναι 70 ευρώ. Η κατάθεση θα γίνει σε λογαριασμό της EUROBANK με ΙΒΑΝ: GR7802602810000790200978750. Για την αίτηση συμμετοχής σας, συμπληρώνετε τη ΦΟΡΜΑ. Περισσότερες πληροφορίες στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου www.syrosinstitute.eu .

Προκειμένου να κατοχυρώσετε τη συμμετοχή σας, μετά την κατάθεση του κόστους συμμετοχής πρέπει να γίνει αποστολή τής απόδειξης πληρωμής, στην ηλεκτρονική διεύθυνση syrosinstitute@gmail.com, με την ένδειξη «ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ 10ο ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ».