Η Διεύθυνση Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων προκηρύσσει Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Ιδεών για την Αναδιαμόρφωση και Επέκταση του Διατηρητέου Κτηρίου του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

Είδος Διαγωνισμού
Ο Διαγωνισμός χαρακτηρίζεται ως ανοικτός Διαγωνισμός Ιδεών. Σύμφωνα με τους Κανονισμούς Προκήρυξης και Διεξαγωγής Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών του Επιστημονικού Τεχνικού Επιμελητηρίου Κύπρου (ΕΤΕΚ), ο Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών διοργανώνεται, όταν ο Αγωνοθέτης επιδιώκει τη συλλογή δύο διαφορετικών προγραμματικών και σχεδιαστικών προσεγγίσεων, με στόχο την αποσαφήνιση της βασικής ιδέας και τη σύνταξη του τελικού προγράμματος ενός έργου. Ο Διαγωνισμός Ιδεών αποτελεί τη βάση για την προκήρυξη Διαγωνισμού Αρχιτεκτονικής Μελέτης. Οι σχεδιαστικές προτάσεις υποβάλλονται σε ελεύθερη παρουσίαση και περιορισμένο αριθμό πινακίδων. Στον Διαγωνισμό Ιδεών ο Αγωνοθέτης, εκτός από την απονομή των βραβείων και επαίνων, δεν δεσμεύεται να προχωρήσει με την ανάθεση περαιτέρω μελετών στους βραβευθέντες.

Σκοπός Διαγωνισμού
Η Αναθέτουσα Αρχή επιδιώκει, μέσω της διαδικασίας του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού Ιδεών, να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή επιλογή σε επίπεδο αρχιτεκτονικής σύλληψης, όσον αφορά την αναδιαμόρφωση και επέκταση του κτηρίου στο οποίο στεγαζόταν η Διοίκηση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και τα Κεντρικά Γραφεία των Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων, με στόχο να καταστεί ως πρότυπο σύγχρονης προσέγγισης στη συντήρηση, αναδιαμόρφωση και επέκταση κτηρίου της μοντέρνας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, με έμφαση στις αρχιτεκτονικές, αισθητικές, πολιτισμικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, ενεργειακές, οικονομικές, λειτουργικές και κατασκευαστικές πτυχές.

Πρώτος Σκοπός του διαγωνισμού είναι η προστασία, η ανάδειξη και η αξιοποίηση των πολιτιστικών αξιών του κτηρίου, σε ένα σύγχρονο πλαίσιο αρχών και καλών πρακτικών για την επανάχρηση και επέκταση κτηρίων της μοντέρνας αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, με έμφαση στη χρήση τους και στη σχέση τους με τον αστικό ιστό. Το διατηρητέο κτήριο του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων στη Λεωφόρο Βύρωνος είναι σχεδιασμένο από τον σημαντικό Κύπριο Αρχιτέκτονα Κώστα Βαφεάδη και κατασκευασμένο μεταξύ 1963-66. Το κτήριο αποτελεί το πρώτο κυβερνητικό κτήριο της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας και αποτέλεσμα ενός από τους πρώτους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Ως εκ τούτου, συνιστά πολύ σημαντική έκφανση της κυπριακής αρχιτεκτονικής μοντέρνας κληρονομιάς και φέρει πολλαπλές πολιτιστικές αξίες όπως αυτές αναφέρονται πιο κάτω:

Αρχιτεκτονική Αξία. Το κτήριο διακρίνεται για την αρχιτεκτονική του αξία, καθώς ανήκει στην πρώτη γενιά κρατικών κτηρίων που προέκυψαν μέσα από τη διαδικασία αρχιτεκτονικού διαγωνισμού στην Κύπρο. Το κτήριο πραγματοποιήθηκε βάσει της βραβευμένης σχεδιαστικής πρότασης του αρχιτεκτονικού γραφείου Κώστα Βαφεάδη και αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά έργα του. Ο Κώστας Βαφεάδης ίδρυσε το γραφείο του το 1960 και έχει συμβάλει στον σχεδιασμό σημαντικών κτιρίων της μοντέρνας αρχιτεκτονικής στην Κύπρο, όπως τη Χονδρική Αγορά Λευκωσίας και το Δικαστικό Μέγαρο Αμμοχώστου (που δεν υλοποιήθηκε) σε συνεργασία με άλλα αρχιτεκτονικά γραφεία της εποχής, όπως τα γραφεία Ν. Ζεμπύλα, Δ. Κυθρεώτη και Σ. Οικονόμου. Το κτήριο διακρίνεται από την υψηλή σχεδιαστική του ποιότητα, η οποία αντανακλάται στη λεπτομερή επεξεργασία της πρόσοψης και στον στοχαστικό τρόπο οργάνωσης των όγκων του κτηρίου γύρω από ένα εσωτερικό αίθριο, εξασφαλίζοντας φυσικό φωτισμό και αερισμό. Το κτήριο διατηρείται σε μεγάλο βαθμό στην αυθεντική του κατάσταση και αυτό συμβάλλει θετικά στη διατήρηση των αρχιτεκτονικών του αξιών. Το κτήριο είχε συμπεριληφθεί στο πορτφόλιο του Γραφείου Βαφεάδης και Φυσεντζίδης Συνεργάτες, το οποίο είχε εκδοθεί το 1976.

Ιστορική αξία. Το κτήριο έχει υψηλή ιστορική αξία ως το πρώτο κτήριο του νεοσύστατου Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων της Κυπριακής Δημοκρατίας και ως το πρώτο κυβερνητικό κτήριο της πρώτης περιόδου της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Τα κτήρια αυτά έχουν ιστορική σημασία, σχετιζόμενη με την καθιέρωση της ταυτότητας που επιδίωκε να δημιουργήσει και να προωθήσει το νεαρό τότε κράτος της Κύπρου.

Κοινωνική Αξία. Η ιστορική αξία του κτηρίου είναι άμεσα συνδεδεμένη και με την κοινωνική του αξία. Με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1960, μέσω του Συντάγματος κατοχυρώθηκαν προηγούμενες κατακτήσεις της εργατικής τάξης. Αναγνωρίστηκαν επίσημα τα δικαιώματα της ειρηνικής συνάθροισης, του συνεταιρισμού και των συντεχνιών (συνδικάτων), καθώς και το δικαίωμα απεργίας. Η ίδρυση του Υπουργείου Εργασίας κατά την πρώτη περίοδο της Κυπριακής Ανεξαρτησίας αποτέλεσε σημαντικό επίτευγμα και διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στην εποπτεία των εργασιακών σχέσεων και τη δημιουργία του συστήματος κοινωνικών ασφαλίσεων, τα οποία αποτελούσαν κρίσιμα κοινωνικά θέματα της εποχής. Το κτήριο του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά κτήρια του κυπριακού μοντερνισμού, ιδίως στον τομέα των κυβερνητικών κτιρίων της πρώτης περιόδου της Κυπριακής Ανεξαρτησίας. Αυτό επιβεβαιώνεται από την αναφορά του σε δύο εκδόσεις που αναφέρονται στα πιο σημαντικά κτήρια του κυπριακού μοντερνισμού, συγκεκριμένα στην έκδοση του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως του 2009, με τίτλο “Μαθαίνοντας από την Κληρονομιά του Μοντέρνου,” καθώς και στην έκδοση της τοπικής ομάδας του διεθνούς οργανισμού DOCOMOMO, του 2014, με τίτλο “Cyprus: 100 [most] important buildings, sites and neighbourhoods”. Αναγνωρίζοντας την αξία του κτηρίου, ο Υπουργός Εσωτερικών το κήρυξε διατηρητέο το 2024 με Διάταγμα Διατήρησης (ΚΔΠ 38/2024 – Παράρτημα 4).

Δεύτερος Σκοπός του διαγωνισμού είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου πρότυπου εργασιακού περιβάλλοντος για τον δημόσιο τομέα, με αναφορά στις χωρικές και πολιτιστικές αξίες του διατηρητέου κτηρίου και την ανάδειξη της ιστορικότητάς του, αλλά και σε νέες προσεγγίσεις για τους χώρους εργασίας και τον πράσινο σχεδιασμό που θα χαρακτηρίζουν την προτεινόμενη προσθήκη με την όσο το δυνατόν πλήρη εκμετάλλευση των αναπτυξιακών δικαιωμάτων του τεμαχίου. Ο συγκεκριμένος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός αποσκοπεί στην εξεύρεση καινοτόμων λύσεων και πρωτοποριακών ιδεών, που θα συμβάλλουν στην αναδιαμόρφωση της νοοτροπίας του σχεδιασμού των κτηρίων στέγασης δημοσίων υπηρεσιών. Ο δημόσιος τομέας δεν γίνεται να λειτουργεί πλέον σε εγκαταστάσεις ενεργοβόρες, μη λειτουργικές, χαμηλής αισθητικής και περιορισμένης ανθεκτικότητας. Αντίθετα, χρειάζεται κτήρια φιλικά στο περιβάλλον, στους χρήστες, στους επισκέπτες, στην πόλη και τους κατοίκους της, κατά το δυνατόν χαμηλού κόστους και υψηλού κοινωνικού και περιβαλλοντικού οφέλους. Οι νέοι εργασιακοί χώροι θα πληρούν όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές και θα πρέπει να είναι σχεδιασμένοι με γνώμονα τη μέγιστη ενεργειακή απόδοση και τη μικρότερη δυνατή συντήρηση, με στόχο να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των λειτουργικών εξόδων, στην αναβάθμιση του εργασιακού περιβάλλοντος, στην πρόσβαση ΑΜΕΑ, καθώς και στην εξασφάλιση της υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων. Θέματα που έχουν τεθεί για τους χώρους εργασίας μετά την πανδημία, όπως η εξ αποστάσεως εργασία, η ευελιξία των χώρων εργασίας, η αξιοποίηση της τεχνολογίας, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Τρίτος Σκοπός του διαγωνισμού είναι η βέλτιστη χωροδιάταξη του δομημένου όγκου, των χρήσεων και λειτουργιών, καθώς και των ανοικτών χώρων, ώστε να μεγιστοποιείται το όφελος προς την πόλη. Τα δεδομένα και οι αντιλήψεις της εποχής που διανύουμε, σχετίζονται ολοένα και περισσότερο με τα εντεινόμενα φαινόμενα των χωρικών κρίσεων και της κλιματικής αλλαγής. Ως εκ τούτου, θεωρείται αναγκαία τόσο η ποιοτική αναβάθμιση της έννοιας του “δημοσίου κτηρίου” και του περιβάλλοντος χώρου του, όσο και η αναζωογόνηση του αστικού χώρου με βιοκλιματική προσέγγιση και τη βελτίωση του μικροκλίματος, ενσωματώνοντας περιβαλλοντικά “πράσινα” χαρακτηριστικά. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να ληφθούν υπόψη έννοιες όπως η βιώσιμη αστική κινητικότητα και η σφράγιση εδάφους.

Μέλη Κριτικής Επιτροπής
Ευαγγελία Γεωργιάδου – Πρόεδρος – Διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Γιόλα Κούρου, Προϊσταμένη Κλάδου Διατήρησης, Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως
Αντρέας Παπαλλάς, Αρχιτέκτονας, Εκπρόσωπος ΕΤΕΚ
Αιμίλιος Μιχαήλ, Αρχιτέκτονας, Εκπρόσωπος ΕΤΕΚ
Πόπη Ιακώβου, Αρχιτέκτονας, Εκπρόσωπος Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Κύπρου

Βραβεία
Α’ Βραβείο €8.000
Β’ Βραβείο €5.000
Γ’ Βραβείο €3.000
Έπαινοι (δύο) €1.500

Πίνακας Χρονοδιαγράμματος Διαγωνισμού
Ανακοίνωση Διαγωνισμού: 28.06.2024
Έναρξη Διάθεσης Εγγράφων: 28.06.2024
Επιτόπια Επίσκεψη: 12.07.2024 – ώρα 09:00
Λήξη προθεσμίας αποδοχής σχολίων – ερωτήσεων: 19.07.2024
Δημοσιοποίηση απαντήσεων: 26.07.2024
Λήξη προθεσμίας υποβολής – αποστολής των μελετών: 19.09.2024 ώρα 13:00
Ανακοίνωση αποτελεσμάτων: εντός ενός μήνα από την λήξη προθεσμίας υποβολής

Παραλαβή Εγγράφων Διαγωνισμού
Πεδίο πληροφοριών | εγγράφων του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού μέσω του Ηλεκτρονικού Συστήματος Σύναψης Συμβάσεων: πατήστε εδώ

Επίσημη Διεύθυνση Διαγωνισμού
Ευαγγελία Γεωργιάδου, Διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Πρόεδρος Κριτικής Επιτροπής
Ηλεκτρονική Διεύθυνση: director@sid.mlsi.gov.cy
Ταχυδρομική Διεύθυνση: Υπηρεσίες Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Λεωφόρος Σπύρου Κυπριανού 26, 1075, Λευκωσία