Το διήμερο συμπόσιο, που διοργανώνεται από το Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Πατρών και το Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Reggio Calabria, έχει ως στόχο να διερευνήσει την αλληλεπίδραση μεταξύ τοπίου και αρχιτεκτονικής μέσα από διαλέξεις, συζητήσεις και κοινωνικές δραστηριότητες. Το Συμπόσιο υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Μιχελή και το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής.

Η σχέση μεταξύ τοπίου και αρχιτεκτονικής είναι θεμελιώδης για τη διαμόρφωση ενός ανθεκτικού και βιώσιμου μέλλοντος για τις σύγχρονες κοινωνίες. Το συμπόσιο θα προτείνει τη θέση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που αντιλαμβάνεται το τοπίο όχι ως απλό σκηνικό, αλλά ως ουσιαστικό συστατικό του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, υποστηρίζοντας έτσι μια συμβιωτική σχέση μεταξύ του φυσικού και του δομημένου περιβάλλοντος. Πρόκειται για την ίδια προσέγγιση που προωθείται από την πρωτοβουλία New European Bauhaus, η οποία δρομολογήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στοχεύει στη συγχώνευση της αισθητικής, της βιωσιμότητας και της συμπερίληψης. Εμπνευσμένη από το αρχικό κίνημα Bauhaus, το οποίο έφερε επανάσταση στον σχεδιασμό και την αρχιτεκτονική στις αρχές του 20ού αιώνα, αυτή η σύγχρονη προσέγγιση επιδιώκει να δημιουργήσει χώρους διαβίωσης που δεν είναι μόνο λειτουργικοί και όμορφοι, αλλά και περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένοι και κοινωνικά δίκαιοι.

Το Συμπόσιο επιδιώκει να ενισχύσει την καινοτομία στις κατασκευές, αξιοποιώντας πράσινες τεχνολογίες και βιώσιμα υλικά, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι τα αρχιτεκτονικά σχέδια είναι προσβάσιμα και ωφέλιμα για όλες τις κοινότητες. Οι εργασίες του στοχεύουν να υπογραμμίσουν τη σημασία της οικολογικής προσέγγισης, ενθαρρύνοντας σχέδια που εναρμονίζονται με το περιβάλλον, προάγουν τη βιοποικιλότητα, ενισχύουν την ανθρώπινη ευημερία και τονίζουν την ανάγκη για ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Η προσέγγιση αυτή προϋποθέτει τη δημιουργία χώρων που μπορούν να ανταποκριθούν και να προσαρμοστούν στις περιβαλλοντικές πιέσεις, όπως την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Με την ενσωμάτωση φυσικών στοιχείων, όπως είναι οι πράσινες στέγες, τα αστικά δάση και ο ευαίσθητος στο νερό αστικός σχεδιασμός, οι αρχιτέκτονες και οι σχεδιαστές μπορούν να μετριάσουν αυτές τις επιπτώσεις, βελτιώνοντας την ανθεκτικότητα των αστικών περιοχών. Επιπλέον, αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση προωθεί τη βιωσιμότητα με τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης. Στην ουσία, το μέλλον της ανθεκτικής και βιώσιμης αρχιτεκτονικής έγκειται στο να αμβλυνθούν τα όρια μεταξύ τοπίου και αρχιτεκτονικής, ευνοώντας μια ολιστική προσέγγιση που σέβεται και ενισχύει τον φυσικό κόσμο, ενώ παράλληλα ικανοποιεί τις ανθρώπινες ανάγκες.

Η επιλογή της διεξαγωγής του Συμποσίου στις 13 & 14 Σεπτεμβρίου στο νησί της Τήνου έχει συμβολική διάσταση, καθώς το αρχιπέλαγος του Αιγαίου, που αποτελείται από στεριά και θάλασσα σε συνεχή αλληλεπίδραση, αποτελεί ένα υδρο-γεω-τοπίο που υπόκειται σε συνεχή πίεση και μετασχηματισμό λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας.

ΠΡΩΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ: 13 Σεπτεμβρίου 

Η πρώτη μέρα της συνάντησης θα αναπτύξει ένα  συνολικό όραμα για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που σχετίζονται με τον ανθεκτικό και βιώσιμο σχεδιασμό σε νησιωτικά και αστικά πλαίσια, αναδεικνύοντας τις καλές πρακτικές και τις διαφορές μεταξύ αστικών και αγροτικών τοπίων, με μια διεπιστημονική προσέγγιση: λογοτεχνικής, αισθητικής και των κλάδων που σχετίζονται με τον σχεδιασμό της αρχιτεκτονικής τοπίου.

Οι επιμέρους εισηγήσεις των ομιλητών θα παράσχουν μια ερμηνευτική ανάγνωση της συμβολής του τοπίου στη διαμόρφωση και επιβεβαίωση της πολιτιστικής ταυτότητας, ενώ ταυτόχρονα θα παρέχουν μια επισκόπηση καινοτόμων εμπειριών τοπίου χρήσιμων για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Συνεπώς, η συνεδρίαση στοχεύει να δώσει όχι μόνο μια θεωρητική αλλά και μια πρακτική επισκόπηση των βέλτιστων πρακτικών στον ανθεκτικό και βιώσιμο σχεδιασμό, τονίζοντας τη σημασία μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης που σέβεται και ενισχύει το φυσικό και πολιτιστικό τοπίο σε διάφορα γεωγραφικά και κοινωνικά πλαίσια.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ: 14 Σεπτεμβρίου 

Η δεύτερη μέρα της συνάντησης θα παράσχει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση των προκλήσεων και των ευκαιριών που σχετίζονται με τον ανθεκτικό σχεδιασμό, τονίζοντας τις καλές πρακτικές και τις διαφορές μεταξύ αστικών και αγροτικών τοπίων, με μια διεπιστημονική προσέγγιση. Οι ομιλητές θα συζητήσουν την καινοτομία στις κατασκευαστικές πρακτικές, τονίζοντας τη σημασία της χρήσης πράσινων τεχνολογιών και βιώσιμων υλικών κατάλληλων για τα αστικά και νησιωτικά περιβάλλοντα.

Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη συμβολή του New European Bauhaus, μιας ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας που στοχεύει στη συγχώνευση της αισθητικής, της βιωσιμότητας και της συμπερίληψης, καθώς και στον καθορισμό νέων επιχειρησιακών εργαλείων για τον βιώσιμο σχεδιασμό στην αρχιτεκτονική και την αρχιτεκτονική τοπίου. Μέσω συγκεκριμένων παραδειγμάτων και μελετών, το Συμπόσιο θα διερευνήσει πώς αυτές οι αρχές μπορούν να εφαρμοστούν για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, την προώθηση της βιοποικιλότητας και της ανθρώπινης ευημερίας, με σεβασμό και ενίσχυση του τοπίου και της πολιτιστικής ταυτότητας. 

Επιπλέον, θα εξεταστούν προτάσεις από συναφείς κλάδους, όπως το σχέδιο και η φωτογραφία, οι οποίοι διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην επιρροή και την ενίσχυση του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού και του σχεδιασμού τοπίου, προσφέροντας νέες προοπτικές και ενισχύοντας περαιτέρω τη σημασία μιας βιώσιμης και ολοκληρωμένης προσέγγισης.

Πρόγραμμα Συμποσίου

Day 1 | 13 September 2024 | Morning session - Scene setting
9:30 Opening Welcome address by organisers (Anastasia Prasini, Architect - Lambros Anagnostopoulos, Director of Michelis Foundation - Costas Tsoclis, Director of Tsoclis Museum - Anastasia Psalti, President of the Engineering Association of Tinos - Lena Athanasiadou, President of Panhellenic Association of Landascape Architects)

Ethics and Aesthetics: Towards Sustainable and Socially Responsible Architecture

Chairwoman: Valeria Mazaraki, Architect
10:00-10:30 Key note speaker: Michael Jakob, Professor of comparative literature
10:30-11:00 Key note speaker: Ettore Rocca, Professor of aesthetics
11:00-11:30 Coffee break
11:30-12:00 Key note speaker: Thomas Doxiadis, Landscape architect

Site Visit

12:30-13:00 Visit "Pigeon Houses Valley" in Tarampados (guided) - Guided tour by Manthos Prelorentzos
13:00-14:00 Lunch break | *SAN THN GH* RESTAURANT

Afternoon session - New Paradigms of Landscape
14:30-15:30 Chairwoman Valeria Mazaraki Architect
15:30-16:00 Key note speaker: Alexandra Stratou, Professor of architectural design
16:00-16:30 Key note speaker: Helli Pagkalou, Landscape Architect
16:30-17:00 Coffee break
17:00-18:00 Round table: Collective discussion on how architectural design can improve wellbeing.
21:00-23:30 Dinner break | *SVOURA* RESTAURANT

Day 2 | 14 September 2024 | Morning session

Ethics and Aesthetics: Towards Sustainable and Socially Responsible Architecture
9:45-10:00 Chairwoman Valeria Mazaraki, Architect
10:00-10:30 Key note speaker: Yannis Aesopos, Professor of architectural design
10:30-11:00 Key note speaker: Byron Kabarakis, Expert of European Commission
11:00-11:30 Coffee break
11:30-12:00 Key note speaker: Alessandro Villari, Professor of Landscape Architecture
12:00-12:30 Key note speaker: Gianluca Peluffo, Professor of architectural design
13:00-14:30 Lunch break | PETROMA

Afternoon session - New Paradigms of Landscape
14:30-14:45 Chairwoman Valeria Mazaraki, Architect
14:45-15:15 Key note speaker: Karolos Chanikian, Professor of Landscape Architecture
15:15-15:45 Key note speaker: Luigi Patitucci, Critic of the design
15:45-16:15 Key note speaker: Erieta Attali, Architecture & landscape photographer, academic
16:15-16:45 Coffee break
16:45-17:45 Round table - Conclusion on sessions PSAT- PHALA, Eleni Athanasiadou - Anastasia Papadopoulou, Professor of Landscape Architecture

Cultural programme 15 September 2024

Morning
10:00 Departure by bus - Visit of Marble Quarry Verde di Tinos (Registration necessary)
14:00 Late lunch - Visit of Village of Isternia
Afternoon
18:00 Late lunch - Farewell sunset drink