ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ - Ιστορίες της πόλης
Μια σειρά της Μαρίνας Δανέζη
Επεισόδιο: Αθηναϊκή πολυκατοικία
Πρώτη προβολή: Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2021, στις 21.00, στην ΕΡΤ2

«Τσιμεντούπολη». Ένας συνηθισμένος αφορισμός της Αθήνας απ’ τα τέλη της δεκαετίας του ’70 κι έπειτα μέσα από τον οποίο «καταγγέλλονται», μαζί με την κραυγαλέα απουσία πρασίνου και δημόσιων χώρων, οι αμέτρητες πολυκατοικίες που δημιουργούν τη γνώριμη «τσιμεντένια θάλασσα» του αθηναϊκού αστικού τοπίου. Ωστόσο μόλις δύο δεκαετίες πριν, το ’50 και το ’60, οι νέοι Αθηναίοι τις υποδέχονταν με χαρά, «πιστεύοντας στο μοντέρνο και θέλοντας να γίνουν μοντέρνοι».
Κι όμως! Η πολυκατοικία που γεννήθηκε με την αντιπαροχή -την ντόπια επινόηση που λατρεύουμε να μισούμε αν και έδωσε στα πλατιά αστικά μεσοστρώματα «το δικό τους σπίτι»- θεωρείται μεγάλο σύγχρονο επίτευγμα της αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, το οποίο μάλιστα δεν πιστώνεται καν σε …αρχιτέκτονα! 

Μηχανικοί, τοπογράφοι, μηχανολόγοι, όλοι μπορούσαν από μια δεδομένη χρονική στιγμή κι έπειτα να υπογράψουν το χτίσιμο μιας αθηναϊκής πολυκατοικίας, αυτό του ιδιότυπου κράματος μοντέρνας αρχιτεκτονικής και τύπων κατοίκησης παλαιότερων εποχών, καθιστώντας την «σαν το δημοτικό τραγούδι: όχι ένα έργο του ενός, αλλά ένα έργο των πολλών, φτιαγμένο από πολλών ανθρώπων τα λόγια μαζί».

Το παρόν επεισόδιο το ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ-Ιστορίες της Πόλης θέτει στο επίκεντρό του ακριβώς αυτό το μοναδικό φαινόμενο της «αθηναϊκής πολυκατοικίας», που ξεκινά ουσιαστικά απ΄ το Μεσοπόλεμο. Ο φακός του περνά από τις πρώτες πολυκατοικίες της πόλης, όπως η «Μπλε Πολυκατοικία» των Εξαρχείων, μια από τις παλαιότερες της Αθήνας, κατεξοχήν δείγμα της δεκαετίας του ‘30 με πολλά στοιχεία μοντερνισμού, όπως χώρους για κοινόχρηστες δραστηριότητες, και την επαναφορά της ταράτσας που είχε χαθεί στον κλασικισμό.

Συνεχίζει μεταπολεμικά ζουμάροντας σε ημιυπόγεια και ρετιρέ, σε μπαλκόνια και ταράτσες, σε ισόγεια μαγαζιά και ακάλυπτους, καταγράφοντας τον πολλαπλό ρόλο των πολυκατοικιών στη διαμόρφωση όχι μόνο του οικείου αστικού τοπίου αλλά και της ίδιας της ζωής μας. 

Πώς μετέτρεψε η αντιπαροχή σε ιδιοκατοίκηση ένα απλό οικόπεδο δημιουργώντας από το τίποτα μια μικρο-ιδιοκτησία και ο μέσος Αθηναίος βρέθηκε να κατέχει δύο και τρία διαμερίσματα; Ποια είναι η βάση της αθηναϊκής πολυκατοικίας όπως την ξέρουμε σήμερα; Τι διαφορά έχει απ’ τις πολυκατοικίες της Ευρώπης που την κάνουν τόσο ιδιαίτερη και ξεχωριστή; Πώς βρέθηκαν διαφορετικές κοινωνικές τάξεις να στεγάζονται στο ίδιο κτίριο και τι ακριβώς έκανε ο θυρωρός; Πώς γεννήθηκαν οι στοές και γιατί «τραβήχτηκαν» τα ψηλότερα διαμερίσματα προς τα μέσα; Πότε απαξιώνονται οι πολυκατοικίες του κέντρου και στρέφονται οι Αθηναίοι προς τα περίχωρα; Πότε «πεθαίνει» η αντιπαροχή και ποιες η ευθύνες του κράτους για την τελική εικόνα της Αθήνας; 

Μερικά από τα ερωτήματα που φωτίζουν οι προσκεκλημένοι της σειράς στο επεισόδιο «Αθηναϊκή πολυκατοικία», όπου το κοινό έχει 50 χορταστικά λεπτά στη διάθεσή του για να «ξαναδεί» με διευρυμένη ματιά το μοναδικό αυτό φαινόμενο, να προβληματιστεί για το παρόν και το μέλλον της αστικής κατοικίας, αλλά και να διερωτηθεί αν πώς θα μπορούσε ποτέ η πόλη να δει μια καλύτερη εκδοχή της.

Εμφανίζονται και τοποθετούνται με αλφαβητική σειρά οι: Δημήτρης Αντωνακάκης (Αρχιτέκτων), Γεώργιος Βαμβακάς (Πρόεδρος Ομοσπονδίας Θυρωρών Ελλάδος), Νίκος Βατόπουλος (Δημοσιογράφος - Συγγραφέας), Αικατερίνη - Νίκη Γληνού (Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος ΕΜΠ), Πάνος Δραγώνας (Αρχιτέκτων - Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών), Γιάννης Κιτάνης (Αρχιτέκτονας, Oktana Architecture), Χαράλαμπος Λουιζίδης (Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ), Θωμάς Μαλούτας (Ομότιμος Καθηγητής Χαροκόπειου Πανεπιστημίου), Θανάσης Μάνης (Αρχιτέκτονας), Νίκος Μοίρας (Αρχιτέκτων - Συνδιαχειριστής της Facebook Ομάδας «Αθηναϊκός Μοντερνισμός»), Λεωνίδας Οικονόμου (Αναπληρωτής Καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου), Λιάνα Παπαδοπούλου (Κάτοικος Φωκίωνος Νέγρη), Δήμητρα Σιατίτσα (Αρχιτέκτονας - Πολεοδόμος - Ερευνήτρια), Γιώργος Τζιρτζιλάκης (Αρχιτέκτων Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας), Παναγιώτης Τουρνικιώτης (Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ)

Συντελεστές /Ιδιότητες:
Σενάριο – Σκηνοθεσία: Τζώρτζης Γρηγοράκης
Σύνταξη: Χριστίνα Τσαμουρά – Δώρα Χονδροπούλου
Διεύθυνση φωτογραφίας: Γιάννης Νέλσον Εσκίογλου
Μοντάζ: Θοδωρής Αρμάος
Ηχοληψία: Κώστας Κουτελιδάκης
Μίξη Ήχου: Δημήτρης Μυγιάκης
Διεύθυνση Παραγωγής: Τάσος Κορωνάκης
Οργάνωση Παραγωγής: Ήρα Μαγαλιού
Έρευνα Αρχειακού Υλικού: Νάσα Χατζή
Μουσική Τίτλων: Φοίβος Δεληβοριάς
Τίτλοι αρχής: Αφροδίτη Μπιτζούνη
Εκτέλεση Παραγωγής: Μαρίνα Ευαγγέλου Δανέζη για τη Laika Productions
Μια παραγωγή της ΕΡΤ ΑΕ
Ιανουάριος 2021 Δείτε λιγότερα