Το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας καλεί φοιτητές και φοιτήτριες αρχιτεκτονικών σχολών, προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου, να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό με τίτλο ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ και αντικείμενο την αναδιαμόρφωση δημόσιου χώρου στον Βόλο.

Ειδικότερα, σε έναν από τους δύο - ή και στους δύο - κυκλικούς κόμβους στο κέντρο της πόλης (κόμβος Τελωνείου, κόμβος Δημαρχείου) θα προταθεί μια νέα κατασκευή, διαμόρφωση ή φύτευση για την κεντρική νησίδα του.

Ζητούμενο του διαγωνισμού είναι να προταθούν ευρηματικοί τρόποι χρηστικής και νοηματικής ενεργοποίησης των κυκλικών νησίδων. Επιδιώκεται η επανεξέταση του αισθητικού τους στίγματος αλλά κυρίως η εμπλοκή τους  με την πραγματικότητα της πόλης.

Περισσότερα για τον διαγωνισμό δείτε ΕΔΩ

Περιγραφή
Στο πολεοδομικό συγκρότημα του Βόλου, κατά την τελευταία τριετία, έχουν κατασκευαστεί τέσσερις οδικοί κυκλικοί κόμβοι και ετοιμάζονται άλλοι δύο. Η δημιουργία τους έχει διευκολύνει σημαντικά την ροή των οχημάτων αλλά παράλληλα έχει δυσκολέψει την κίνηση των πεζών και των ποδηλάτων στην περίμετρό τους. 

Οι νησίδες των κόμβων αν και αποτελούν περίοπτα σημεία διασταύρωσης κυκλοφοριακών αξόνων και οπτικών φυγών, παραμένουν αδρανείς εκτάσεις δημόσιου χώρου με αποκλειστικά καλλωπιστική αξία. Η παράδοξη αιώρηση των χώρων αυτών ανάμεσα στις έννοιες του κόμβου (ενός σημείου όπου συγκλίνουν και συμπλέκονται πολλαπλές ροές) και της νησίδας (μιας περιοχής αποκλεισμένης περιμετρικά και απροσπέλαστης για τους πεζούς) θέτει ένα δύσκολο όσο και γοητευτικό αρχιτεκτονικό πρόβλημα. 

Ζητούμενο του διαγωνισμού είναι να προταθούν ευρηματικοί τρόποι χρηστικής και νοηματικής ενεργοποίησης των κυκλικών νησίδων. Επιδιώκεται η επανεξέταση του αισθητικού τους στίγματος αλλά κυρίως η εμπλοκή τους  με την πραγματικότητα της πόλης.

Οι κυκλικές νησίδες των κόμβων καλύπτονται σήμερα από χαμηλή διακοσμητική φύτευση και σιντριβάνια. Στο κέντρο του κόμβου Τελωνείου έχει τοποθετηθεί ένας βράχος και στον κόμβο Δημαρχείου ένα μεταλλικό γλυπτό μικρογραφίας αρχαίου σκάφους. Και στις δύο νησίδες υπάρχει μια περιμετρική βατή ζώνη πλάτους 3 μ. στρωμένη με κυβόλιθους. Οι προτεινόμενες διαμορφώσεις θα πρέπει να διατηρήσουν την δυνατότητα που προσφέρουν οι νησίδες για περιμετρική κίνηση πεζών. Επίσης, για λόγους οδικής ασφάλειας, θα πρέπει να επιτρέπουν σε επαρκή βαθμό την ορατότητα ανάμεσα στα κινούμενα οχήματα.

Οι εργασίες που θα υποβληθούν θα αφορούν τον έναν ή και τους δύο κυκλικούς κόμβους και είναι ελεύθερες να προτείνουν τρισδιάστατες κατασκευές, χαμηλές διαμορφώσεις, φυτεύσεις ή ότι άλλο κριθεί κατάλληλο.

Ερευνητικό πλαίσιο
Κάθε παρέμβαση στον δημόσιο χώρο είναι σε κάποιο βαθμό και πολιτική πράξη καθώς διαμορφώνει τους όρους με τους οποίους αντιλαμβανόμαστε την συλλογική μας ύπαρξη στον χώρο.

Οι νησίδες των κόμβων είναι προϊόντα ενός μοντέλου διαχείρισης το οποίο δίνει προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση των οχημάτων, αποθαρρύνει την ελεύθερη χρήση του χώρου και εξαντλεί τις παρεμβάσεις του σε έναν επιδερμικό ευπρεπισμό. Την ίδια ώρα όμως, η προνομιακή θέση των κόμβων προσφέρεται για μια αποσταθεροποίηση της ηγεμονικής αυτής προσέγγισης, εγγράφοντας στο αστικό πεδίο νέες διατάξεις και σημασίες που θα διεγείρουν λανθάνουσες κοινωνικές δυναμικές του χώρου της πόλης. 

Η εννοιολογική και σχεδιαστική πραγμάτευση των κυκλικών κόμβων μπορεί να επικεντρωθεί στα αστικά συμφραζόμενα της συγκεκριμένης περιοχής αλλά και σε συνολικότερα διακυβεύματα του ελληνικού δημόσιου χώρου. Κάτι τέτοιο αποτελούν σίγουρα οι ποικίλες απειλές και απαγορεύσεις που αυξανόμενα ενσωματώνονται στον αστικό χώρο με κορύφωση τους πρωτόγνωρους περιορισμούς που έχουν επιβληθεί λόγω της υγειονομικής κρίσης.

Ειδικότερα για τον Βόλο, οι πολιτικές του δημόσιου χώρου οξύνονται περαιτέρω από το ζήτημα της υπέρμετρης ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η καταγεγραμμένη επικινδυνότητα του αέρα, που σχετίζεται με την ανεξέλεγκτη λειτουργία βιομηχανιών, την καύση σκουπιδιών, τα οχήματα και την έλλειψη πρασίνου, αποτελεί εδώ και χρόνια αντικείμενο έντονων αντιπαραθέσεων και κοινωνικών αγώνων στην πόλη. Ως τέτοιο μπορεί επίσης να αποτελέσει το πλαίσιο του κριτικού αρχιτεκτονικού διαβήματος του διαγωνισμού.