Η περιοχή του έργου κατέχει ιδιαίτερα σημαντική θέση στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, καθώς βρίσκεται πάνω στον Μνημειακό άξονα της Δημητρίου Γούναρη, που συνδέει ορισμένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης -τη Ροτόντα, την αψίδα του Γαλερίου, τον αρχαιολογικό χώρο του Γαλεριανού συγκροτήματος, τον μεταβυζαντινό ναό της Νέας Παναγίας, τα λείψανα τμήματος του Ιπποδρόμου- με τον Λευκό Πύργο και τον Θερμαϊκό.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η περιοχή είχε μετατραπεί σε έναν άναρχο χώρο στάθμευσης, που ουσιαστικά ακύρωνε τον κοινόχρηστο χώρο, δυσχέραινε την άνετη και ασφαλή κίνηση των πεζών και απέκρυπτε τον Μνημειακό Άξονα, υποβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής, τη λειτουργία, την ιστορία και την αισθητική της πόλης.
Το έργο αποτελεί δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (Ι.Σ.Ν.) προς τον Δήμο Θεσσαλονίκης και υλοποιήθηκε από το Κέντρο Επιχειρηματικής και Πολιτιστικής Ανάπτυξης.
Η μελέτη βασίστηκε:
σε ερευνητική εργασία που συντάχθηκε το 2016 από το Α.Π.Θ. (Καθ. κ. Νίκος Καλογήρου), την οποία επεξεργάστηκε η Διεύθυνση Αστικού Σχεδιασμού του Δ. Θεσσαλονίκης, και
στη «Μελέτη Διαμόρφωσης του Περιβάλλοντος Χώρου της Ν. Παναγίας και των ευρημάτων του Αρχαίου Ιπποδρόμου Θεσσαλονίκης», που συντάχθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Περιφέρειας Θεσσαλονίκης.
Ο τίτλος δεν αποδίδει όλες τις πτυχές του έργου, καθώς με αυτό:
Αναδεικνύεται ο μνημειακός άξονας της Δημητρίου Γούναρη.
Αποκαλύφθηκαν ευρήματα του αρχαίου Ιπποδρόμου και αναδείχθηκαν με την κατασκευή μεταλλικής πεζογέφυρας, που, περνώντας πάνω από την περιοχή, επιτρέπει τη θέασή τους.
Διασώθηκαν και θα αποκατασταθούν οι τοιχογραφίες του Ναού της Ν. Παναγίας.
Εξασφαλίστηκε η βιώσιμη αστική κινητικότητα και η περιοχή αποδόθηκε στην κυκλοφορία των πεζών, των ποδηλάτων, αλλά και στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων, με χαμηλές ταχύτητες, σε δρόμους "ήπιας κυκλοφορίας".
Παράλληλα, δημιουργήθηκαν ειδικές, ασφαλείς διαδρομές για άτομα με περιορισμένη όραση σε όλη την έκταση της περιοχής, καθώς και ζώνη ασφαλούς κυκλοφορίας ποδηλάτων.
Διευρυμένες ράμπες στα σημεία των σηματοδοτών, τόσο στην οδό Παύλου Μελά, όσο και στην παραλιακή Λεωφόρο Νίκης, εξασφαλίζουν την άνετη πρόσβαση στη διαμορφωμένη περιοχή.
Τριπλασιάστηκαν σχεδόν οι χώροι πρασίνου της περιοχής, απομακρύνθηκαν όλα τα μη υγιή δένδρα, περιποιήθηκαν και αναδείχθηκαν τα υφιστάμενα υγιή, ενώ φυτεύτηκαν χιλιάδες νέα δενδρώδη, θαμνώδη και πολυετή ποώδη φυτά.
Η παρουσία του στοιχείου του νερού βελτιώνει το μικροκλίμα της περιοχής και τη διάθεση των περιπατητών, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες.
Ο αστικός χώρος εμπλουτίστηκε με εξοπλισμό σύγχρονης αισθητικής, ιδιαίτερα ανθεκτικό σε φθορές. Κατασκευάστηκαν παγκάκια διαφορετικών διαστάσεων και σχημάτων, από εμφανές οπλισμένο σκυρόδεμα και μασίφ διατομές από ξυλεία ιρόκο.
Δείκτες μνήμης και κατάλληλος φωτισμός αναδεικνύουν το έργο και καθιστούν την περιοχή επισκέψιμη και κατά τις βραδινές ώρες.
Αρχιτέκτονες: Makridis Architects
Revelation and Highlighting of Thessaloniki's Monumental Axis
Thessaloniki is the second major economic, commercial and political center of Greece, an important metropolis of the Balkans. Over the course of more than twenty-three centuries, the city has sprouted in a sporadic and arbitrary fashion, lacking homogeneity and cohesion, resulting in a fragmented urban landscape.
The project site occupies a prominent position in the center of Thessaloniki on the axis of D. Gounari Str., which is an axis that connects some of the most significant monuments of the city: the Rotunda, the Emperor Galerius Arch, the archaeological site of the Galerian Complex, the Post-Byzantine church of Nea Panagia and part of the Hippodrome's ruins, foregrounding Thessaloniki’s historical seafront.
In the last three decades the area had degenerated into an immense and anarchic parking lot; consequently, hindering the harmonious growth of a communal area, hampering the ease and safety of traffic, and concealing the D. Gounari monumental axis. Needless to say, this has had a negative impact on the urban life and aesthetics in this historical heart of the city.
The objectives of the study were:
The unification of the fragmented urban area, reconfiguration of its functionality and improvement to its aesthetic value. With this overriding goal in mind, the study aimed to create a single, upgraded urban hub that communicates naturally with the sea front. It was paramount that the square -hitherto divided by Pavlou Mela Street– acquires similar proportions to those of the other large squares of the city (Aristotelous, Eleftherias, etc.).
The redevelopment of the square itself, as well as the currently neglected archaeological site around the church of Nea Panagia.
The promotion of the monumental axis of D. Gounari Street, which connects the Galerian complex, the Rotunda and the Tower of Trigonioum with the city’s waterfront.
The conservation, restoration and display of the archaeological findings of the Ancient Hippodrome of Thessaloniki.
The consolidation and increase of green spaces, the provision of natural shading, ventilation and the presence of water features to improve the microclimate of the area (the former 650 sq.ms of greenery became 1.460 sq.ms).
The sustainability of urban mobility in the area: this involved creating streets with moderate circulation, providing parking spots exclusively for the disabled and finally, improving the circulation for pedestrians, cyclists and the disabled.
The enriching of the area with state-of-the-art urban equipment.
The use of recyclable materials that need reduced maintenance.
The urban space is formed through continuous, flowing motions, narrowing paths and routes, wider rest areas with its respective urban equipment and large areas of greenery, aiming at unifying, enriching and highlighting the urban space.
The design remains stripped-back to enhance functionality and maintains a uniform character and simplicity of expression.
The study was based on:
The research work conducted in 2016 by the AUTh (Prof. Nikos Kalogirou).
The "Preliminary study of the landscaping of the Surrounding Area of N. Panagia" compiled by the Ephorate of Antiquities of Thessaloniki Region.
The project has been designed and constructed through a donation by the Stavros Niarchos Foundation to the Municipality of Thessaloniki.
