Πανελλήνιος Ανοιχτός Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Προσχεδίων με θέμα: «Ανάπλαση Πλατείας Ελευθερίας Καβάλας» | Διοργανώτρια αρχή: Δήμος Καβάλας

Η σχεδιαστική πρόταση για την ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας, που συνιστά με την πέριξ περιοχή της κεντροβαρικό τοπόσημο της πόλης της Καβάλας, συλλαμβάνεται, στη μεγάλη εικόνα της, ως αποτέλεσμα ρυθμιστικών χαράξεων, ώστε η σχέση του συνόλου της πλατείας με τις επιμέρους ενότητές της να προσλαμβάνεται ως μια συνθήκη που αποπνέει την αίσθηση της αναλογίας και της αρμονικής σχέσης μεταξύ των μερών της. Όπως σχετικά επισημαίνει ο Le Corbusier στο Για μια Αρχιτεκτονική, «η ρυθμιστική χάραξη παρέχει σιγουριά απέναντι στην αυθαιρεσία […] ικανοποίηση πνευματικής τάξης, που οδηγεί στην αναζήτηση  ευρηματικών και αρμονικών σχέσεων». 

Αριστερά: Ρυθμιστικές χαράξεις. Δεξιά: Χωρικές ζώνες. 

Οι χαράξεις ορίζουν διακριτικά τέσσερις χωρικές ζώνες για την υποδοχή διαφορετικών λειτουργιών και την πρόκληση διαφορετικών βιωματικών εμπειριών:

Η Ζώνη Α λειτουργεί ως φίλτρο-πέρασμα από την πολύβουη καθημερινότητα της οδού Ομονοίας σε ένα περιβάλλον που δημιουργεί στον πεζό την ανακουφιστική αίσθηση ότι ο χώρος του ανήκει, και αποτελεί μια χειρονομία κοινωνικής προσφοράς προς αυτόν.

Η Ζώνη Β κυριαρχείται από το υδάτινο στοιχείο, η παρουσία του οποίου έχει αισθητική και βιοκλιματική διάσταση.

Η Ζώνη Γ αποτελεί το δυναμικό κέντρο, την «καρδιά» της πλατείας, που μπορεί να υποδεχθεί ποικίλες κοινωνικές-πολιτιστικές εκδηλώσεις. Ο χώρος της διευρύνεται με την ανάπτυξη  μιας ζωντανής διαλογικής σχέσης με την παράπλευρη πλατεία  Κονσουλίδη, η οποία μπορεί να αποτελεί τον πυρήνα μικρότερων πολιτιστικών συμβάντων.

Η Ζώνη Δ είναι το τελευταίο τμήμα της πλατείας, που καταλήγει στη θάλασσα. Η οδός Ερυθρού Σταυρού τέμνει τη ζώνη σε δύο τμήματα. Το ένα αποτελεί συνέχεια του κεντρικού τμήματος της πλατείας, ενώ το άλλο  προεκτείνεται μέσα στη θάλασσα με μια πλωτή κατασκευή – προβλήτα, με στόχο να εντείνει την καθαρότητα του συνολικού σχήματος της πλατείας και να φέρει τον περιπατητή σε άμεση συνομιλία με τη θάλασσα.

Η ανάπτυξη μιας αλέας που διατρέχει την πλατεία κατά μήκος της μακράς πλευράς της, ενοποιεί τις ζώνες της πλατείας, δημιουργεί μια ζώνη καθιστικών και σκιάς και ενισχύει την προοπτική προς τη θάλασσα.  

Η παραπάνω οργάνωση έχει στόχο τόσο να αναδείξει τον χώρο της πλατείας ως τόπο υποδοχής κοινωνικών και πολιτιστικών εκφράσεων, πράγμα που αποτελεί διαχρονικό χαρακτηριστικό αυτής της πλατείας, όσο και να προσφέρει ένα περιβάλλον οικειότητας και φιλικής αστικής καθημερινότητας, για τις καθημερινές συναντήσεις και κοινωνικές επαφές των ανθρώπων. Ο σχεδιασμός δηλαδή ενθαρρύνει την έκφραση ατομικών και συλλογικών συμπεριφορών και δράσεων, ανταποκρινόμενος στην ποικιλία των κοινωνικών και πολιτισμικών κωδίκων των σύγχρονων κοινωνιών.

Η χωρική, λειτουργική και αισθητική αναμόρφωση της περιοχής επιτυγχάνεται με τις εξής κυκλοφοριακές - πολεοδομικές παρεμβάσεις:

Η οδός Ελευθερίου Βενιζέλου καταργείται στο τμήμα της από το ύψος της οδού Ίωνος Δραγούμη μέχρι την οδό Δοϊράνης, ώστε η πλατεία Ελευθερίας να φτάνει ενοποιημένη μέχρι τη θάλασσα. Επίσης, ο φόρτος κυκλοφορίας της οδού Δοϊράνης μειώνεται, με αποτέλεσμα να επιτευχθεί η επιθυμητή λειτουργική και αισθητική σύνδεση μεταξύ της πλατείας Ελευθερίας και της περιοχής του Αγίου Νικολάου.

Όσον αφορά τις κυκλοφοριακές ροές, η κίνηση των τροχοφόρων από τη δυτική προς την ανατολική πλευρά της πόλης διοχετεύεται στην παραλιακή οδό Ερυθρού Σταυρού, που αποτελεί μέρος του πρωτεύοντος οδικού δικτύου της πόλης. Η αντίστροφη κίνηση από την ανατολική προς τη δυτική πλευρά δεν επηρεάζεται. 

Σχεδιασμός: Γεώργιος Δημόπουλος, Αρχιτέκτων Μηχανικός Α.Π.Θ., Διδάκτωρ Mηχανικός Ε.Μ.Π.