Γ΄ Βραβείο στον Αρχιτεκτονικό διαγωνισμό Προσχεδίων για την Ανάπλαση της Πλατείας Ελευθερίας στην Καβάλα

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η ανάπλαση της πλατείας Ελευθερίας Καβάλας και της ευρύτερης περιοχής μελέτης, στο πλαίσιο του ανοιχτού διαγωνισμού προσχεδίων ενός σταδίου με θέμα: «Ανάπλαση Πλατείας Ελευθερίας», που διοργανώθηκε από τον Δήμο Καβάλας. Η προτεινόμενη μελέτη έλαβε το τρίτο βραβείο. 

Κύριο στόχο του διαγωνισμού αποτέλεσε η αισθητική και περιβαλλοντική αναβάθμιση του χώρου, η ανάδειξη των πολιτιστικών στοιχείων και της ταυτότητας της περιοχής, η προσβασιμότητα του δημόσιου χώρου, η δημιουργία εκείνων των λειτουργικών συνθηκών που θα ευνοούν την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, καθώς και την αίσθηση ασφάλειας των κατοίκων και των περαστικών.

Βασική συνθετική πρόθεση κατά τη διαδικασία σχεδιασμού αποτελεί η αποκατάσταση της συνέχειας των διαχωρισμένων τμημάτων της πόλης της Καβάλας, ιστορικό και εμπορικό, καθώς επίσης της αβίαστης εκτόνωσης της πλατείας και του εσωτερικού της πόλης προς το θαλάσσιο μέτωπο. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την ιεράρχηση και οργάνωση των ροών των πεζών που διατρέχουν την περιοχή μελέτης. Για τη δημιουργία των συνθετικών αξόνων εισάγεται ως εργαλείο και ο τονισμός επιλεγμένων οπτικών φυγών.

Οι πιο σημαντικές εγκάρσιες ροές που τέμνουν την πλατεία ορίζουν τρεις επιμέρους λειτουργικές περιοχές, οι οποίες είναι ταυτόχρονα αυτόνομες αλλά και άμεσα συνδεδεμένες με τη συνολική σύνθεση:

• Το «Πανόραμα-Αμφιθέατρο», που βρίσκεται στην υψηλότερη στάθμη επιτρέποντας την οπτική επικοινωνία με τη θάλασσα και παρέχοντας χώρο κατάλληλα διαμορφωμένο για τη φιλοξενία ποικίλων κοινωνικών εκδηλώσεων.
• Την «Αγορά», η οποία αποτελείται από ένα επίμηκες στοιχείο νερού με πίδακες και καταρράκτες και το αναψυκτήριο. Λειτουργεί ως πυκνωτής και ως πυρήνας της πλατείας, προσφέροντας χώρο για συνάθροιση.
• Το «Υπαίθριο Μουσείο», που λειτουργεί ως συνδετικό στοιχείο της πλατείας Ελευθερίας και της πλατείας Κονσουλίδη, με κύριο στόχο την ανάδειξη των υπαρχόντων μνημείων και την αφήγηση της ιστορίας τους.

Κυρίαρχο ρόλο στον σχεδιασμό αποτελεί το υδάτινο στοιχείο, το οποίο ακολουθεί τον άξονα πόλης-θάλασσας, συμβάλλοντας στον ηχητικό εμπλουτισμό της πλατείας και στη βελτίωση του μικροκλίματος.

Το στοιχείο πρασίνου συμβάλλει καθοριστικά στην ανάδειξη και την οργάνωση των συνθετικών αρχών της μελέτης. Βασική πρόθεση είναι η διατήρηση της πλειοψηφίας των μεγάλων υφιστάμενων δέντρων, εντάσσοντάς τα στον νέο σχεδιασμό. Σχηματίζονται συστάδες δέντρων ενταγμένες σε παρτέρια με χαμηλούς και μεσαίους θάμνους, ενώ δεντροστοιχίες μικρότερου ύψους ξεπροβάλλουν από τα σκληρά δάπεδα του αστικού σχεδιασμού. Επιλέγονται γηγενή είδη, με ποικιλία υφών και εναλλασσόμενων χρωμάτων και με χαμηλές απαιτήσεις άρδευσης.

Η πρόταση φωτισμού της περιοχής μελέτης συμβάλλει στην ανάδειξη αυτής και στην ασφαλή λειτουργία της μετά τη δύση του ηλίου, τηρώντας τα πρότυπα για τον ομοιογενή και ασφαλή φωτισμό ενός δημόσιου χώρου. Τα φωτιστικά τοποθετούνται σε άξονες που συνδιαλέγονται με τις γενικές χαράξεις.

Η ιεράρχηση και ο επανασχεδιασμός των οδικών αξόνων έγινε με γνώμονα τις αρχές βιώσιμης κινητικότητας, τις έρευνες κυκλοφορίας που γνωστοποιήθηκαν με την προκήρυξη του διαγωνισμού και τις γενικότερες προθέσεις για τη διαμόρφωση της νέας ταυτότητας της περιοχής μελέτης. Σκοπός είναι να αποδοθεί ο χώρος στους πεζούς, οριοθετώντας την κυκλοφορία και στάθμευση των οχημάτων.

Τα υλικά που προτείνονται λαμβάνουν υπόψη την εγγύτητα της περιοχής στη θάλασσα, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκεται να μειωθεί το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα τόσο κατά τη μεταφορά τους και την κατασκευή όσο και κατά τη χρήση. Οι κύριες επιφάνειες διαστρώνονται με υψηλής ποιότητας αρχιτεκτονικό σκυρόδεμα, ενώ οι επιφάνειες στάσης σηματοδοτούνται με γκρι κυβόλιθους Καβάλας, επιτρέποντας τη φυσική ροή του βρόχινου νερού. Επιλέγονται ανοιχτόχρωμα υλικά, που ανακλούν την ηλιακή ακτινοβολία χωρίς να προκαλούν θάμβωση, μειώνοντας το φαινόμενο θερμικής νησίδας.

Μελέτη: Αμαλία-Αλεξάνδρα Σκαμαγκούλη, Χαρά Χαρατσάρη
Περίοδος Μελέτης: Οκτώβριος 2021 - Φεβρουάριος 2022

The purpose of this study is the redevelopment of Eleftheria’s square in Kavala city, in the context of the open, one-stage Architectural competition, entitled ‘’Redevelopment of Eleftheria’s Square”, organized by the municipality of Kavala city, Greece. The submitted proposal was awarded with the third prize. The main goal of the competition was to restore the continuity of the historic and commercial districts of the city of Kavala, as well as to enhance the connection between the sea front and the inner city.

The architectural concept of the proposed design was formed through prioritizing and organizing the pedestrian flows in the site area, as well as accentuating the views towards the historic and coastal areas of the city. Three subzones were formed by the most important transversal flows that incite Eleftheria’ s square. Each one attracts a different use while providing a sense of scale within the urban context.

• The "Panorama-Amphitheater", is located in the most elevated part of the city square, has a view towards the sea and can host outdoor events and happenings with spectators.
• The "Agora" consists of a large water surface with fountains and the square’s cafeteria and is considered to be the heart of the city’s square where all flows cross to form the central meeting point.
• The "Outdoor Museum" forms a union between Eleftheria’s square and Konsoulidi square and exhibits the existing historic statues in the form of an open air museum that narrates the city’s past.

Water is a predominant design element in the proposal. It follows the city-to-sea axis and participates in the overall design gestures, while contributing to the sound enrichment of the public outdoor space and the improvement of the microclimate through the natural comfort of the outdoor space during the summer months.

The planted areas contribute decisively to the indication and organization of the public square. The main intention was to maintain the majority of the large existing trees, by integrating them into the new design. Extensive green areas from clusters of trees forming part of beds with low and medium-sized bushes, highlight the mapping and axes of the design while separating the different functions of the city square.

The lighting proposal of the study area contributes to its indication as a landmark and to its safety after sunset. The illumination of the public square and the surrounding streets, has been done in compliance with the standards, specified distances and provision applicable to the homogeneous and safe lighting of a public space.

As far as the circulation design is concerned, the intention of the proposal was to attribute the urban space back to pedestrians, while redefining the parking areas and vehicles circulation.

The materials proposed for the redevelopment of the site area, would be supplied from Kavala region, reducing the environmental footprint created both during manufacture and use. The main hardscaped surfaces are constructed with high-quality architectural concrete. Smaller surfaces formed with grey blocks of Kavala, highlighting specific areas of the proposal, allow the natural flow of rainwater.

Title: Redevelopment of Eleftheria’s square in Kavala, Greece
Type of project: Participation in one phase Architectural Competition organized by Kavala’s municipality
Awarded with the 3rd prize
Project duration: October 2021- February 2022
DesignTeam duet: Amalia-Alexandra Skamagkouli, Chara Charatsari