Λόγω του ότι ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός πραγματεύεται τρεις από τις μεγαλύτερες πλατείες του κέντρου της πόλης, η κεντρική ιδέα πίσω από την πρόταση ήταν η «οργανική» ενοποίησή τους και η αντιμετώπιση του συνόλου των πλατειών ως μια ενιαία οντότητα.

Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, χαρτογραφήθηκαν οι πορείες από και προς κάθε πλατεία του διαγωνισμού, αλλά και προς τις όμορες πλατείες (Πλ. Πάρκου, Πλ. Κοντόπουλου), όπως και οι συνδέσεις τους με τις υπόλοιπες δραστηριότητες (Άγιος Λουκάς, Κάστρο), καθώς υπάρχει μια άμεση σύνδεση των πλατειών της πρότασης με τα παραπάνω σημεία ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα η «οργανικότητα» των χαράξεων που προήλθαν από αυτή την ενοποίηση, αποτέλεσε την αφετηρία για τον μετέπειτα σχεδιασμό. Οι χαράξεις έχουν έναν ελεύθερα γραμμικό χαρακτήρα σχεδίασης -σε αντίθεση με την «αυστηρότητα» των γραμμών των πλατειών-, ώστε να υπερτονίζουν την ελευθερία κινήσεων και επιλογών των χρηστών τους.  

Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της κάθε πλατείας αποτέλεσαν το επόμενο βήμα, καθορίζοντας έτσι πιο συγκεκριμένα την αισθητική και λειτουργική προσέγγιση του σχεδιασμού της. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκαν επιλεγμένες λέξεις που χαρακτηρίζουν κατά κύριο λόγο την καθεμία από αυτές και στη συνέχεια αναλύθηκαν σε επιπλέον τμήματα. Περιληπτικά:

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΛΑΤΕΙΩΝ

Κεφάλαιο 1 – Πλατεία Ελευθερίας: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Η πλατεία Ελευθερίας λειτουργεί ουσιαστικά ως μια «είσοδος» προς το κέντρο της πόλης, η οποία δίνει την ελευθερία στους πολίτες της Λαμίας να κινηθούν προς όλα τα σημεία ενδιαφέροντος της πόλης.

Κεφάλαιο 2 – Πλατεία Διάκου: ΜΝΗΜΕΙΑΚΟΤΗΤΑ

Στην πλατεία Διάκου δεσπόζει ο ανδριάντας του Αθανάσιου Διάκου, όντας ένα από τα σημαντικότερα μνημεία και αξιοθέατα της πόλης. Η κεντρική ιδέα ήταν η ανάδειξη του μνημείου μέσω ήπιων παρεμβάσεων στο σύνολο της πλατείας.

Κεφάλαιο 3 – Πλατεία Λαού: ΣΥΝΥΠΑΡΞΗ

Η πλατεία Λαού χαρακτηρίζεται από την έντονη δραστηριότητά της. Μια δραστηριότητα που δεν προέρχεται μόνο από τη συνύπαρξη ανθρώπων στα café και τα εστιατόρια, αλλά και από τη συνύπαρξη διαφορετικών αρχιτεκτονικών προτάσεων, τη συνύπαρξη του τσιμέντου με τα αιωνόβια πλατάνια κτλ.

Από αυτές τις χαρακτηριστικές λέξεις προήλθαν οι σχεδιαστικές προτάσεις (αναλύονται παρακάτω), πάνω στις οποίες άρχισε να συγκεκριμενοποιείται ο σχεδιασμός.

Ωστόσο, το σημαντικότερο είναι το ότι -πέρα από την οργανική σύνδεση των πλατειών αναμεταξύ τους- οι πλατείες ενοποιούνται και με έναν άλλο τρόπο. Όλες οι επιμέρους προτάσεις της κάθε πλατείας βρίσκουν απόλυτη εφαρμογή και στις υπόλοιπες. Ο τρόπος αναλύεται στον επίλογο του κειμένου.

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Ελευθερία Κίνησης

Απελευθέρωση του δημόσιου χώρου της πλατείας με ταυτόχρονη μετακίνηση των τραπεζοκαθισμάτων του ανατολικού τμήματος στον πεζόδρομο περιμετρικά της πλατείας. Ο δημόσιος χώρος θα αντιστοιχεί πλέον στο 84% του εμβαδού της πλατείας. Συνήθως τους χειμερινούς μήνες τα τραπεζοκαθίσματα δεν χρησιμοποιούνται από τους θαμώνες (λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών), μετατρέποντας έτσι την πλατεία σε μια «αποθήκη τραπεζοκαθισμάτων», έναν χώρο δηλαδή αντιαισθητικό και ουσιαστικά χωρίς καμία χρήση, και μάλιστα για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα. Παράλληλα, η άτυπη «κατάληψη» από τα τραπεζοκαθίσματα απαγορεύει εναλλακτικές δραστηριότητες στους χρήστες, τον καιρό που αυτά δεν χρησιμοποιούνται. Με τη μετακίνηση των τραπεζοκαθισμάτων στον πεζόδρομο, δημιουργείται πλέον μια μεγάλη έκταση, ικανή να φιλοξενήσει κάθε είδους εκδήλωση ή δραστηριότητα. Η μοναδική επέμβαση που γίνεται στον ελεύθερο -πλέον- χώρο, είναι δυο μεγάλα παρτέρια εκατέρωθεν του κεντρικού άξονα που συνδέει την πλατεία Ελευθερίας με τις πλατείες Λαού και Κοντόπουλου, με νέες φυτεύσεις χαμηλών φυτών (τοπικής χλωρίδας), τα οποία έχουν ως στόχο να βελτιώσουν το μικροκλίμα του κέντρου. Περιμετρικά του παρτεριού τοποθετούνται επιμήκη καθίσματα (παγκάκια), τα οποία εξυπηρετούν την ανάγκη για επιπλέον θέσεις στάσης και ανάπαυσης. Τα παγκάκια είναι στεγασμένα στο σύνολό τους, ώστε να μπορεί να γίνει χρήση (του χώρου και των ιδίων) καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.

Με αυτό τον τρόπο καθίσταται απρόσκοπτη η κίνηση εντός της πλατείας στο μεγαλύτερο τμήμα της.

Τα τραπεζοκαθίσματα που αναπτύσσονται στον πεζόδρομο, είναι σε απόσταση 2,00μ. από την πλατεία, ώστε να μπορούν να διασχίζουν οι κάτοικοι την πλατεία μέσω της περιμετρικής διαδρομής της. Παράλληλα έτσι μειώνεται σε μεγάλο βαθμό και η (παράνομη) μετακίνηση οχημάτων -κυρίως δίκυκλων-, τα οποία χρησιμοποιούσαν τον πεζόδρομο για να μετακινούνται πιο γρήγορα προς τον προορισμό τους.

«Ο δρόμος θα αντιμετωπιστεί με το δεδομένο ότι μελλοντικά θα μετατραπεί σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας».

*Σε περίπτωση που πεζοδρομηθεί και τμήμα του δυτικού τμήματος της πλατείας (μεταφέροντας τα οχήματα που κινούνται προς την πλατεία Διάκου μέσω των οδών Σκληβανιώτου και Αινιάνων), τότε η προαναφερθείσα πρόταση μπορεί να επεκταθεί και στο δυτικό τμήμα, αυξάνοντας ακόμη περισσότερο τον δημόσιο χώρο και εντέλει τις ελεύθερες δραστηριότητες για όλους τους πολίτες.

Ελευθερία Μορφής

Η ιδιομορφία της πλατείας Ελευθερίας είναι ότι χωρίζεται από τους άξονές της σε τέσσερα τμήματα. Υπάρχει ο μεγάλος άξονας που ενώνει τον Μητροπολιτικό Ναό με την οδό Διάκου, καθώς και αυτός που ενώνει την πλατεία Λαού με την πλατεία Κοντοπούλου, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται τέσσερις χώροι που δεν δίνουν μια ενιαία εικόνα ή αισθητική της πλατείας. Για την ακρίβεια έχει αναπτυχθεί κάθε τμήμα από τα τέσσερα, ανάλογα με τις ανάγκες τής εκάστοτε επιχείρησης που το μισθώνει. Προκειμένου να ενοποιηθούν αυτοί οι χώροι σε ένα ενιαίο σύνολο (με ομοιόμορφο φωτισμό, ομοιόμορφα υποστυλώματα υποστήριξης κτλ.), προτείνεται η κατασκευή στεγάστρου στο πλάτος κατά μήκος του ανατολικού και δυτικού διαδρόμου της πλατείας. Οι προαναφερθείσες χαράξεις ανάμεσα στις πλατείες ουσιαστικά μορφοποιούν τη γεωμετρία του στεγάστρου, μέσω ελεύθερων μορφών που δίνουν μια αίσθηση κύματος/κίνησης. Η συγκεκριμένη γεωμετρία ουσιαστικά οδηγεί τους πολίτες προς όλες τις περιοχές ενδιαφέροντος του κέντρου της πόλης, εξ ου και η αίσθηση κίνησης. Το στέγαστρο δεν έρχεται σε σύγκρουση με τα ιστορικά κτίρια της πλατείας, τουναντίον υπερτονίζει τη σημαντικότητά τους (όπως και της πλατείας αυτής καθαυτής) και παράλληλα οδηγεί τους επισκέπτες και σε ακόμη περισσότερα τοπόσημα του κέντρου της πόλης. Το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι ότι πλέον αντιμετωπίζεται η πλατεία ως ένα αρχιτεκτόνημα και όχι ως τέσσερα διαφορετικά τμήματα, χωρισμένα από δυο τέμνοντες άξονες.

Παράλληλα, απομακρύνονται με αυτόν τον τρόπο οι διαφορετικές διαφημιστικές ομπρέλες που χρησιμοποιούνται από τους ιδιώτες των καταστημάτων, ενώ τοποθετείται -όπως αναφέρθηκε- και ενιαίος φωτισμός, οργανώνοντας αρμονικά την πλατεία στο σύνολό της.

Ελευθερία Διαχείρισης

Πέρα όμως από τη σκίαση, τον φωτισμό και την αισθητική ενοποίηση του χώρου, το στέγαστρο προσφέρει και στη διαχείριση των εξόδων της πλατείας. Γίνεται επένδυση του στεγάστρου με εύκαμπτες φωτοβολταϊκές μεμβράνες χαμηλής περατότητας, για σκίαση και προστασία από τη βροχή. Παράλληλα γίνεται και εγκατάσταση μπαταριών για αποθήκευση ενέργειας, αποσκοπώντας στη μηδενική κατανάλωση ενέργειας για τον φωτισμό του. Δίνεται η δυνατότητα επιλογής διαφάνειας μέχρι και 100%, ωστόσο προτείνεται η διαφάνεια να μην ξεπερνάει το 50-60% για λόγους άνεσης των χρηστών. Έτσι μειώνεται η ακτινοβολία UV, χωρίς ωστόσο να παρεμποδίζεται η οπτική επαφή. Σε περίπτωση επιλογής διαφάνειας 50%, μπορεί να παραχθεί ενέργεια 87,8V (σε ένα πάνελ διαστάσεων 120cm x 60cm x 7mm). To προτεινόμενο στέγαστρο είναι 504,00 m2 σε κάθε του πλευρά, οπότε παράγεται ενέργεια ικανή να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της πλατείας.

Στο στέγαστρο δίνεται μικρή κλίση (2%) κατά μήκος του πλάτους του, ώστε να συσσωρεύεται το νερό σε υδρορροές που φέρει στη χαμηλότερη πλευρά. Μέσω κάθετων υδρορροών (και των απαραίτητων σχαρών και σωληνώσεων επί και κάτω του εδάφους), τα όμβρια ύδατα μεταφέρονται σε υπόγεια δεξαμενή. Από εκεί μεταφέρονται στα παρτέρια καθώς και στα δέντρα της πλατείας μέσω συστήματος άρδευσης (αντλιών και μπεκ). Οι αντλίες μπορούν να τοποθετηθούν εντός των παρτεριών, για ευκολότερη διαχείριση και συντήρηση.

Η συγκεκριμένη εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα παροχής ενέργειας στον εξοπλισμό των πλατειών, απλά με τις συνηθισμένες θερμοκρασίες. Σε μια πόλη σαν τη Λαμία, με μεγάλη και συχνή ηλιοφάνεια τους περισσότερους μήνες του χρόνου, η χρήση τους θα μείωνε κατά πολύ την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Σύμφωνα με μελέτες, οι διαφανείς φωτοβολταϊκές μεμβράνες μπορούν να καλύψουν μέχρι 65-70% των ενεργειακών αναγκών. Το ποσοστό αυξάνεται λόγω της μεγάλης επιφάνειας που καλύπτουν, και μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει το 75%. Απώτερος στόχος των παραπάνω είναι η προσπάθεια για ενεργειακά αυτόνομες πλατείες.

Το γεγονός ότι προτείνονται εύκαμπτα φωτοβολταϊκά πάνελ, βοηθάει ώστε να μπορούν να τοποθετηθούν εύκολα στα στέγαστρα λόγω της ιδιότυπης γεωμετρίας τους.

Ελευθερία Αναπνοής

Επέκταση / Προσθήκη δενδροφύτευσης περιμετρικά της πλατείας, με ταυτόχρονη δημιουργία παρτεριών τόσο περιμετρικά όσο και κάτω από το στέγαστρο. Τοποθέτηση χλοοτάπητα στα υφιστάμενα παρτέρια και προσθήκη φυτών που ανήκουν στην τοπική χλωρίδα της περιοχής. Βελτιώνεται η ποιότητα της πλατείας, καθώς πλέον «αναπνέει» πολύ περισσότερο ο χώρος. Στα παρτέρια χρησιμοποιούνται φυτά και αγριολούλουδα που συναντάμε στη Φθιώτιδα, όπως αγριολούλουδα (ανεμώνες, ίριδες, κρόκοι και ορχεοειδή) εν μέσω χαμηλής βλάστησης αλλά και θάμνων και χαμηλών δέντρων. Οι επισκέπτες έχουν έτσι τη δυνατότητα να μάθουν συνοπτικά ένα αρκετά μεγάλο τμήμα της χλωρίδας που συναντάμε στην ευρύτερη περιοχή της Φθιώτιδας, αλλά και σε ψηλότερα υψόμετρα (Οίτη, Παρνασσός). Όπως αναφέρθηκε ήδη, χωρίς εποχιακό περιορισμό, λόγω του στεγάστρου που καλύπτει εξ ολοκλήρου τον χώρο από τα καιρικά φαινόμενα.  

Τα φυτά προσφέρονται για εκμάθηση της τοπικής χλωρίδας, μέσω δραστηριοτήτων (όπως σεμινάρια, συζητήσεις, ομιλίες) στον νέο ελεύθερο χώρο που δημιουργείται. Προφανώς ο δημόσιος χώρος προσφέρεται πλέον και για κάθε είδους εκδηλώσεις, όπως υπαίθριες εκθέσεις, παρουσίαση τοπικών προϊόντων κτλ. Το σημαντικότερο όλων είναι ότι πλέον όλα αυτά μπορούν να γίνουν στην καρδιά του κέντρου της πόλης.

Ελευθερία Υφής

Χρήση υλικών και χρωμάτων σε αρμονία με τα κτίρια. Τσιμέντο, ξύλο, μέταλλο και μάρμαρο ενώνουν την πλατεία με τον περιβάλλοντα χώρο, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν στοιχεία τού χαρακτήρα της και της εμφάνισής της. Οι χαράξεις γίνονται μέσω ελεύθερων -αλλά και συμμετρικών- γραμμών, οριοθετώντας όλες τις χρήσεις και διαδρομές στην πλατεία. Παραμένουν οι άξονες που οδηγούν στις άλλες πλατείες, απλά διαφοροποιούνται μέσω αυτών των χαράξεων. Δεν γίνεται καμία απολύτως επέμβαση στα υφιστάμενα υψόμετρα της πλατείας, έτσι ώστε να παραμείνει φιλική προς ΑΜΕΑ και άτομα μειωμένης κινητικότητας. Παράλληλα αυξάνεται και ο χώρος στον οποίο μπορούν να κάνουν μια στάση ή να αναπαυθούν είτε μόνοι τους είτε με τον συνοδό τους. Οι υφές και οι χαράξεις οριοθετούν και τα τραπεζοκαθίσματα που παραμένουν στο Νοτιοδυτικό τμήμα της πλατείας. Επιπρόσθετα τοποθετείται επιδαπέδιος φωτισμός στον κεντρικό άξονα, καθώς και σε άλλα σημεία της πλατείας, κάνοντας ευκολότερη τη μετακίνηση ΑΜΕΑ και ατόμων μειωμένης κινητικότητας.

Τέλος, οι γνωστές δραστηριότητες που γίνονται στην πλατεία (διέλευση παρέλασης / εξέδρα επισήμων, εξέδρα συναυλιών, μπάντα του Δήμου κτλ.), συνεχίζουν να διεξάγονται χωρίς κανένα πρόβλημα από τις νέες παρεμβάσεις.

ΠΛΑΤΕΙΑ ΔΙΑΚΟΥ

Μνημειακότητα Εισόδου

Καθαίρεση του τοιχίου στο ανατολικό τμήμα της πλατείας και αντικατάστασή του από σκάλες κατά μήκος της οδού Διάκου, με σκοπό τον υπερτονισμό της σημασίας της συγκεκριμένης πλατείας, αλλά φυσικά και την ευκολότερη πρόσβαση στην πλατεία. Παράλληλα τοποθετούνται παγκάκια εκατέρωθεν του κεντρικού κλιμακοστασίου πρόσβασης, μετατρέποντας έτσι την είσοδο της πλατείας σε χώρο αναμονής ή στάσης και ανάπαυσης.

Τα σκαλιά κατασκευάζονται από προκατασκευασμένες τσιμεντένιες πλάκες τύπου «Γ», ώστε να δημιουργείται κενό ανάμεσα στα ρίχτια. Στο κενό γίνεται εφαρμογή κρυφού φωτισμού τοποθετώντας ταινία LED. Ο έμμεσος φωτισμός που δημιουργείται, εκτός από τη λειτουργικότητα, μας προσφέρει και ένα εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα που αναδεικνύει τη φόρμα της σκάλας αλλά και τη σημασία της εισόδου προς το μνημείο.    

 Μνημειακότητα Διαδρομής

Ενοποίηση του δημόσιου χώρου της πλατείας με τον άξονα της οδού Δυοβουνιώτη, καθώς και με τη νοητή προέκτασή του που καταλήγει στην Πλατεία Πάρκου, μετατρέποντας την πλατεία σε έναν κόμβο σημαντικότητας. Η διαδρομή που δημιουργείται -από την είσοδο της πλατείας προς το άγαλμα του Α. Διάκου- αποτελείται από διαφορετική δαπεδόστρωση, καθώς και από κατάλληλα δέντρα σε όλο το μήκος της. Τοποθετούνται παγκάκια εκατέρωθεν της προτεινόμενης διαδρομής, αντικαθιστώντας τα υφιστάμενα. Τα παγκάκια φέρουν επιμήκη κρυφό φωτισμό, τονίζοντας ακόμη περισσότερο τη διαδρομή προς τον ανδριάντα. Παράλληλα αναπτύσσονται παρτέρια πίσω από αυτά, με χαμηλή βλάστηση, αντικαθιστώντας αυτά που υπάρχουν σήμερα, χωρίς ωστόσο να μειώνεται η έκταση που καταλαμβάνουν. Επιπρόσθετα, στην έκταση της φύτευσης προστίθενται και τα δέντρα της κεντρικής διαδρομής. Τοποθετείται επιδαπέδιος φωτισμός σε όλα τα σημεία εισόδου/εξόδου, όπως επίσης και στην κεντρική διαδρομή.

Μνημειακότητα Μορφής

Επιπλέον στην είσοδο τοποθετείται στέγαστρο οργανικής μορφής, σε συνέχεια του προτεινόμενου στεγάστρου της πλατείας Ελευθερίας. Ουσιαστικά αποτελεί τη νοητή συνέχειά του. Η δημιουργία αυτού του τοπόσημου έχει ως στόχο να αναδείξει και να υπερτονίσει το σημαντικό μνημείο που βρίσκεται εντός της πλατείας, αλλά και να δημιουργήσει μια αίσθηση επιβλητικότητας καθώς πλησιάζει ο επισκέπτης προς το ιστορικό άγαλμα. Δένει αρμονικά με αυτό, καθώς είναι ουσιαστικά η «πύλη» προς την πλατεία, ταυτόχρονα όμως της δίνει και μια νέα μορφή, ανανεώνοντας ακόμη και τις ίδιες τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις του χώρου. Το στέγαστρο βρίσκεται σε ύψος που κάνει ανεμπόδιστη την οπτική επαφή με το άγαλμα, ενώ είναι ορατό από την οδό Διάκου (όπως κατευθυνόμαστε από την πλατεία Ελευθερίας), αλλά και από την πλατεία Πάρκου. Ο στόχος είναι να προσελκύσει επισκέπτες που δεν γνωρίζουν για την ύπαρξη -αλλά και την ιστορία- του συγκεκριμένου αγάλματος.

Το στέγαστρο, μαζί με τη διαδρομή, αναδεικνύουν και τον άξονα σύνδεσης της πλατείας Διάκου με τον λόφο του Αγίου Λουκά και με την πλατεία Ελευθερίας. Το στέγαστρο επεκτείνεται -πέρα από την είσοδο- και στους χώρους εκατέρωθεν του αγάλματος, δημιουργώντας χώρους στέγασης για τα τραπεζοκαθίσματα (από την αριστερή πλευρά του αγάλματος) και χώρους ανάπαυσης, στάσης, αλλά και άσκησης (από τη δεξιά). Αυτόματα ενοποιείται και το σύνολο της πλατείας μέσα από τις αρμονικές χαράξεις των δαπεδοστρώσεων (όλες αποσκοπούν στην ανάδειξη του μνημείου και στην ένωση με τον λόφο του Αγίου Λουκά) αλλά και αυτές των διατομών του στεγάστρου.

Μνημειακότητα Φωτός

 Εγκιβωτισμός προβολέων σε κυκλική διάταξη γύρω από το άγαλμα του Αθανασίου Διάκου και φωτισμός αυτού, ώστε να τονωθεί η σημαντικότητα του ήρωα καθώς και να αναδειχθεί το μαρμάρινο σκαλιστό βάθρο που το συνοδεύει από το 1903, λειτουργώντας πια ως μια οντότητα. Ο φωτισμός στο σύνολό του αποσκοπεί στην ανάδειξη του μνημείου. Γίνεται χρήση επιδαπέδιων φωτιστικών -τόσο στη διαδρομή, όσο και εσωτερικά του βάθρου- ώστε ο φωτισμός να είναι διακριτικός και να μην έρχεται σε αντίθεση με τον ανδριάντα.

Μνημειακότητα Γειτονιάς / Όμορων κοινόχρηστων χώρων

Σε συνέχεια της διαμόρφωσης της πλατείας, γίνεται επέκταση των χαράξεων και στους δύο μικρούς κοινόχρηστους χώρους στην αριστερή πλευρά της οδού Διάκου, ώστε να λειτουργούν ως μια ενιαία οντότητα, και να αποτελούν προπομπό της εισόδου στην πλατεία. Παράλληλα δεν έρχονται σε αντιπαράθεση με τα όμορα διατηρητέα κτίρια, μέσω των ήπιων παρεμβάσεων που εφαρμόζονται σε αυτές. Συγκεκριμένα χρησιμοποιείται επιδαπέδιος φωτισμός (όπως και στην πλατεία Διάκου), αλλά και παρτέρια με τις χαρακτηριστικές οξείες γωνίες που συναντάμε στα αντίστοιχα της πλατείας. Στον κοινόχρηστο χώρο στον οποίο αναπτύσσονται τραπεζοκαθίσματα, προτείνεται και η κατασκευή μικρού επιμήκους στεγάστρου.

Η προτεινόμενη διαμόρφωση έχει ως στόχο να μειώσει τις απρόσιτες περιοχές για άτομα μειωμένης κινητικότητας και ΑΜΕΑ. Ο φωτισμός όλων των διαδρομών απλοποιεί τη σήμανσή τους και ως εκ τούτου κάνει ευκολότερη και την απερίσπαστη κίνησή τους εντός της πλατείας. Τα υποστυλώματα του στεγάστρου (αρχική προμελέτη) έχουν τοποθετηθεί έτσι ώστε να μην εμποδίζουν σε κανένα σημείο την κίνηση.

ΠΛΑΤΕΙΑ ΛΑΟΥ 

Συνύπαρξη Δημόσιου – Ιδιωτικού

H κεντρική ιδέα σχεδιασμού της πλατείας Λαού ήταν η ομαλή συγκέντρωση διαφορετικών χρήσεων που εκφράζουν την ιδιωτική πρωτοβουλία (εστίαση, ταξί, parking, περίπτερα), με αυτές του δημόσιου χώρου που χρησιμοποιούν οι πολίτες της πλατείας. Επίσης έγινε προσπάθεια να ενωθεί η οδός Αριστοτέλους (που οδηγεί στο Κάστρο) με τις οδούς Μπακογιάννη και Καραϊσκάκη, μέσω ξεχωριστών διαδρομών.

Προκειμένου να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος, χρησιμοποιήθηκαν οι χαράξεις ενοποίησης όλων των πλατειών του διαγωνισμού (όπως και στις άλλες 2 πλατείες), ενώ η νοητή προέκταση του στεγάστρου της πλατείας Ελευθερίας δημιουργεί και αυτό της πλατείας Λαού. Οι προαναφερθείσες χαράξεις οριοθετούν τους χώρους της εστίασης (τραπεζοκαθίσματα), τις διαδρομές από και προς τις οδούς Καραϊσκάκη και Μπακογιάννη, ενώ το στέγαστρο δημιουργεί έναν «καθαρό» διάδρομο προς το άγαλμα της πλατείας, αλλά και την ιστορική βρύση. Γίνεται μια έμμεση αναφορά στην πορεία που προτείνεται και στην πλατεία Διάκου, όμως με πιο ήπιες επεμβάσεις, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τής πλατείας (πολλές χρήσεις, πλατάνια, κτλ.).

Δεν γίνεται επέμβαση στις υφιστάμενες παραχωρημένες θέσεις στάθμευσης (ΑΜΕΑ, θέση φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων, τροφοδοσίας και πιάτσα ταξί), ωστόσο διαφοροποιείται η στάση του αστικού λεωφορείου (με νέα παγκάκια και μικρό παρτέρι), ώστε να αποτελεί πλέον τμήμα του γενικότερου σχεδιασμού τής πλατείας και όχι ένα ανεξάρτητο κομμάτι της.

Η κεντρική διαδρομή προς τον ανδριάντα έχει διαφορετική δαπεδόστρωση σε σχέση με την υπόλοιπη πλατεία, ενώ κατά μήκος της διαδρομής τοποθετούνται παγκάκια και μικρά παρτέρια, δέντρα και επιδαπέδιος φωτισμός. Ο διαχωρισμός από τα καταστήματα εστίασης γίνεται εκ νέου με διαφορετική δαπεδόστρωση, η οποία αποτελείται από ξύλο. Δαπεδοστρώσεις με ξύλο συναντάμε και στις άλλες δυο πλατείες, ενώνοντας έτσι -τρόπον τινά- ακόμη και τις υφές των πλατειών αναμεταξύ τους. Οι σανίδες τοποθετούνται επί της φέρουσας κατασκευής (κάθετοι δοκοί επί σκυροδέματος) ώστε να αποφεύγουν την επαφή με τη φυσική υγρασία. Η συγκεκριμένη επέμβαση γίνεται σε συνέχεια των υπόλοιπων δαπεδοστρώσεων και η επέμβαση χαρακτηρίζεται ήπια.

Συνύπαρξη Ιστορικού - Σύγχρονου

Η άμεση γειτνίαση της πλατείας Λαού, από τη μια πλευρά με το ιστορικό τμήμα της πόλης και τη διαδρομή προς το Κάστρο, και από την άλλη με τη σημερινή μορφή της πόλης, την καθιστά ως έναν χώρο ένωσης των διαφορετικών περιόδων ολόκληρης της πόλης. Από αυτή τη γειτνίαση προήλθαν και οι τρεις διαδρομές από τα σκαλιά της πλατείας Αριστοτέλους προς Μπακογιάννη και Καραϊσκάκη. Πέρα από την κεντρική διαδρομή που διασχίζει την πλατεία στο κέντρο της (και οριοθετεί τις δραστηριότητες της πλατείας), δημιουργήθηκαν άλλες δυο, εκατέρωθεν της κεντρικής. Προκειμένου να μην δημιουργείται πρόβλημα με τα καταστήματα εστίασης, δημιουργείται διάδρομος πλάτους 5,50 μ. (και στις δυο διαδρομές), για τους χρήστες της πλατείας που θέλουν να ακολουθήσουν μια διαφορετική πορεία ή που θέλουν να κατευθυνθούν προς μια από τις προαναφερθείσες οδούς. Παράλληλα, με αυτόν τον τρόπο γίνεται ο διαχωρισμός ιδιωτικού και δημόσιου χώρου, χωρίς ωστόσο να επηρεάζει ο ένας τον άλλον. Αντίθετα συνυπάρχουν ομαλά, και επιτρέπουν την αλληλεπίδραση των χρηστών των καταστημάτων της πλατείας με αυτούς που την επισκέπτονται ή τη διασχίζουν.

Ο συγκεκριμένος σχεδιασμός προωθεί έτσι πολλαπλές χρήσεις για την πλατεία αλλά και την απρόσκοπτη χρήση της από όλες τις ηλικίες και τους τύπους χρηστών.

Συνύπαρξη Πολιτιστικών Δρώμενων

Η ύπαρξη μουσείων, πολιτιστικών κέντρων και ιστορικών κτιρίων στην περίμετρο της πλατείας τής δίνει μια διάσταση ενός κοινόχρηστου χώρου, όπου ο πολιτισμός μπορεί να εκφραστεί και να στεγαστεί. Για αυτόν τον λόγο οριοθετείται περιοχή κάτω από το στέγαστρο (από τη δεξιά πλευρά της πλατείας, όπως εισερχόμαστε σε αυτή), στην οποία μπορούν να πραγματοποιηθούν εκδηλώσεις χωρίς να επηρεάζουν τις υπόλοιπες δραστηριότητες της πλατείας.

Συνύπαρξη Κοινωνικών Ομάδων

Μέσω των ήπιων επεμβάσεων, ουσιαστικά δημιουργείται ένας χώρος ικανός να φιλοξενήσει οποιονδήποτε επισκέπτη το επιθυμεί. Εκτός από τα καταστήματα, υπάρχουν παγκάκια σε διάφορα σημεία, σύντομες και εύκολες διαδρομές με απλή και κατανοητή σήμανση, μηδενικές υψομετρικές διαφορές για ΑΜΕΑ και άτομα μειωμένης κινητικότητας, και παράλληλα φύτευση επιπλέον δέντρων δίπλα στα ιστορικά πλατάνια, ώστε να δημιουργείται μια μικρή πλατεία / πνεύμονας πρασίνου στο κέντρο της πόλης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους.

Συνύπαρξη Φυσικού – Δομημένου Περιβάλλοντος

Οι δαπεδοστρώσεις, τα παγκάκια, το στέγαστρο κτλ. έχουν ως αποτέλεσμα την ομαλή συνύπαρξη του φυσικού περιβάλλοντος με το δομημένο. Προτείνονται μικρές επεμβάσεις, που στόχο έχουν να αναδείξουν τη φυσική ομορφιά της πλατείας (πλατάνια) και τη σημαντική θέση της πλατείας στο κέντρο της πόλης. Παράλληλα οι επεμβάσεις έχουν ως στόχο να κάνουν πιο ευδιάκριτες τις χρήσεις της πλατείας, αλλά και τη σημασία της ως κέντρο συνύπαρξης ανθρώπων και δραστηριοτήτων. Άλλωστε οι καθαρές διαδρομές υπερτονίζουν τη σχέση της πλατείας με το κάστρο της πόλης και δίνουν μια «ώθηση» στους επισκέπτες να εξερευνήσουν και άλλα σημεία/τοπόσημα της περιοχής. Ο εξοπλισμός είναι αντίστοιχος με τις άλλες πλατείες (ίδια φωτιστικά), ενώ δημιουργείται και χώρος στάθμευσης και κλειδώματος ποδηλάτων, στον χώρο που θα γίνει η υπογειοποίηση των κάδων και σε σημείο που δεν επηρεάζει την κίνηση εντός της πλατείας. Μάλιστα παραμένει σε εμφανές σημείο -ουσιαστικά στην είσοδο της πλατείας- ώστε να είναι ευκολότερη η χρήση του ακόμη και για κάποιον επισκέπτη που δεν γνωρίζει την περιοχή.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Όλες οι παραπάνω στρατηγικές σχεδίασης των τριών πλατειών έχουν εφαρμογή σε όλες τις πλατείες. Η «ελευθερία των υφών» της Πλατείας Ελευθερίας συναντάται και στις άλλες δυο πλατείες: Τα υλικά των στεγάστρων, των δαπεδοστρώσεων, τα υλικά οριοθέτησης, όλα υπάρχουν σε όλες και προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε πλατείας. Ωστόσο διατηρούν έναν κοινό χαρακτήρα και αισθητική.

Το ίδιο συμβαίνει και με τη «Μνημειακότητα Μορφής» του ανδριάντα του Α. Διάκου. Τα στέγαστρα που προτείνονται σε όλες τις πλατείες συνδέονται νοητά αναμεταξύ τους, αναδεικνύουν τα χαρακτηριστικά της κάθε πλατείας (όπως τα μνημεία) και παράλληλα γίνονται και τα ίδια τοπόσημα της νέας εποχής και της εξωστρέφειας της πόλης.

Αντίστοιχα αυτό που αναλύεται στην πλατεία Λαού με τη «Συνύπαρξη Κοινωνικών Ομάδων», γίνεται και στις άλλες πλατείες μέσω των παρεμβάσεων που προτείνονται. Χώροι απόλυτα φιλικοί προς όλες τις ομάδες των ανθρώπων, με μεγάλους δημόσιους χώρους, που προσκαλούν τον κόσμο να τις επισκεφθεί και να συμμετέχει στις εκδηλώσεις που μπορούν να γίνουν σε αυτές. Αύξηση των φυτεύσεων, οργανικές γραμμές (οικείες σε όλους μας, καθώς τις συναντάμε παντού στη φύση) και -κυρίως- μακριά από την αυστηρή γεωμετρία σχεδιασμού που ενδεχομένως απομακρύνει κάποιους κατοίκους από το να τις επισκεφθούν.

Το ίδιο συμβαίνει με όλες τις επιμέρους αναλύσεις.

Κυρίως, όμως, η αρχιτεκτονική πρόταση αντιμετώπισε όλες τις πλατείες ως τμήμα μιας κεντρικής ιδέας: Η αισθητική και λειτουργική προσέγγιση να δημιουργεί ένα ενιαίο δίκτυο δημόσιων χώρων. 

Μελέτη: Αναγνωστόπουλος Γιώργος

*Πηγή Κεντρικής Εικόνας: ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ