1ο Βραβείο στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προσχεδίων με τίτλο «ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΝΕΟΥ ΨΥΧΙΚΟΥ»

1. ΑΡΧΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ & ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ

Αλσουπόλεις ως πράσινες οάσεις
Τα προάστια του Ψυχικού και της Φιλοθέης, παρότι άρχισαν να αναπτύσσονται ως πράσινα προάστια της Αθήνας, μέσω της ραγδαίας επέκτασης της πόλης σύντομα μετατράπηκαν σε αυτό που είναι σήμερα, μια πράσινη κατοικημένη όαση/άλσος εντός του κέντρου της μητρόπολης.

Στα παραπάνω, τον πλέον καθοριστικό ρόλο έπαιξε ο αρχικός πολεοδομικός σχεδιασμός των εν λόγω περιοχών, ο οποίος αφορά ένα σύστημα καμπύλων δρόμων, πάρκων και πλατειών. Το εν λόγω σχέδιο, αντλώντας έμπνευση από αντίστοιχα βορειοευρωπαϊκά πρότυπα, μέσω εργαλείων όπως η διακοπή των οπτικών φυγών και η έντονη φύτευση, αλλά και μέσω των σαφώς ορισμένων και προστατευμένων ορίων, δημιούργησε ένα κλειστό και συμπαγές σύστημα με κυρίαρχο τον χαρακτήρα του πρασίνου και της απομόνωσης. Μετατρέποντας, εν τέλει, τις περιοχές σε έναν σημαντικό θύλακα πρασίνου εντός της μεγαλούπολης. Μια αλσούπολη, στην πραγματικότητα, εντός της Αθήνας, η οποία λόγω των παραπάνω -μοναδικών για τα Αθηναϊκά δεδομένα- χαρακτηριστικών, προβάλλει έναν διαφορετικό τρόπο κατοίκησης. Με άλλα λόγια σχηματίζεται ένα χωρικό σύνολο, το οποίο ανάγει την ποιότητα ζωής και τη συνύφανση της κατοίκησης με το κυρίαρχο πράσινο, ως το βασικό του “brand” και ταυτοτικό στοιχείο.

2. ΣΥΝΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Πόλη ως Πάρκο
Η περιοχή του Ν. Ψυχικού, παρότι αποτελεί μια από τις γειτονιές-πρότυπα της Αθήνας, λόγω της εξελικτικής της πορείας ανέπτυξε εμφανώς διαφορετικά χαρακτηριστικά, και δεν διαθέτει την αίγλη και την καθαρότητα που συναντά κανείς σε Φιλοθέη και Ψυχικό. Το ζήτημα συνεπώς που προκύπτει, δεν είναι άλλο από το πώς η εν λόγω περιοχή, αν και μειονεκτική ως προς τις αντίστοιχες δομικές δυνατότητες και πλεονεκτήματα, θα μπορέσει να ακολουθήσει τις άλλες δύο όσον αφορά τα υψηλά επίπεδα αισθητικής και προσφερόμενης ποιότητας ζωής. Να υπάρξει ως εκ τούτου μια προσέγγιση των τριών κοινοτήτων κάτω από μια κοινή ταυτότητα, αναδεικνύοντας όμως τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στρατηγικά πλεονεκτήματά τους προς όφελος των κατοίκων τους. 

Προχωρώντας λοιπόν στην επεξεργασία της πρότασης, επιλέξαμε τη συνέχιση, τόσο σε επίπεδο γειτονιάς όσο και σε κλίμακα πόλης, της παρουσίας και εικόνας των εν λόγω περιοχών, ως θυλάκων πρασίνου και αλσουπόλεων. Ως εκ τούτου, σε σχεδιαστικό επίπεδο επιλέξαμε την εισαγωγή μιας γλώσσας, η οποία να είναι ικανή να φέρει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τη Φιλοθέη και το Ψυχικό μοναδικά ως πολεοδομικές πρακτικές αλλά και εγχώρια πρότυπα κατοίκησης, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη μας τις ειδικές ανάγκες της εποχής, και με το βλέμμα πάντα στραμμένο σε ένα «πράσινο» μέλλον.  

Προάγουμε ως συνέπεια μια λύση, η οποία, έχοντας το πυκνό πράσινο και τη γαλήνη ως το κυρίαρχο ταυτοτικό στοιχείο και επίδικο, έχει τη φιλοδοξία να μετατρέψει την κοινότητα του Ν. Ψυχικού, αλλά και τελικά το σύνολο του Δήμου, σε ένα ειδυλλιακό περιβάλλον περιπάτου και αναψυχής. Μέσω της εισαγωγής μιας σειράς εργαλείων που ήδη συναντάμε και λειτουργούν σε Π. Ψυχικό και Φιλοθέη, όπως είναι οι πολυάριθμοι μικροί χώροι πρασίνου, τα πάρκα/άλση αλλά κυρίως οι οπτικές ασυνέχειες που δημιουργούνται μέσω της καμπύλωσης των δρόμων και της ύπαρξης των πλατειών, μετατρέπουμε εν τέλει το Ν. Ψυχικό σε ένα συμπαγές σύστημα πράσινων διαδρομών και καθιστικών. Μέσα από μια αρχιτεκτονική βασισμένη στην αρμονία της κίνησης και τις οργανικές χαράξεις, αρχίζουμε να αντιμετωπίζουμε την πόλη ως ένα πεδίο περιπάτου και περιπλάνησης. Αλλάζουμε με άλλα λόγια σκοπιά και ξαναβλέπουμε την πόλη από τη μεριά του περιπατητή ή του ποδηλάτη. Ως αποτέλεσμα, η πόλη επανασχεδιάζεται και συστήνεται βασισμένη σε έναν κόσμο όπου η ζωή ξαναγίνεται υπαίθρια και η μετακίνηση αλλάζει μορφή.

Γεννιέται έτσι μια πόλη ως πάρκο, μέσα στην οποία το πράσινο εξυψώνεται σε κυρίαρχο κομμάτι της καθημερινότητας και της ζωής, και όπου ο δρόμος και το αυτοκίνητο περνούν σε δεύτερο πλάνο.

3. ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ

Με βάση λοιπόν τα παραπάνω, η αρχιτεκτονική μας, τόσο σε επίπεδο σχεδιασμού και χαράξεων όσο και σε επίπεδο αισθητικής, φιλοδοξεί να υπηρετήσει τους παραπάνω στόχους. Έχοντας ως βασικό αξίωμα τον πρωταγωνιστικό ρόλο του πρασίνου τόσο σε επίπεδο διαμόρφωσης του δημοσίου χώρου όσο και ως βασικού συνδετικού στοιχείου μεταξύ των τριών κοινοτήτων, ρίχνουμε το βάρος στην ενίσχυση και ανάδειξή του. Ως αποτέλεσμα, οι σκληρές επιφάνειες και ο αστικός εξοπλισμός που εισάγουμε, όντας σε απαλούς και λευκούς τόνους, έχουν τη φιλοδοξία αφενός να προσδώσουν μια συνολική ηρεμία στην παρέμβασή μας και αφετέρου να λειτουργήσουν αντιστικτικά με την έντονη φύτευση, τονίζοντάς τη. Δημιουργείται ως εκ τούτου ένα περιβάλλον με τη μέγιστη δυνατή καθαρότητα, με το πράσινο να πρωταγωνιστεί και να λειτουργεί ως ίσο για το σύνολο εν τέλει του Δήμου. Έχουμε, επομένως, ένα ευρύτερο αισθητικό πλαίσιο, το οποίο, βγαλμένο σε επίπεδο χαράξεων από την εποχή του ρομαντισμού, μέσα από μια σύγχρονη σκοπιά και συνδυασμό υλικών δημιουργεί ένα χαρακτηριστικό και πράσινο αστικό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον ικανό να λειτουργήσει ως κοινός τόπος για το σύνολο του Δήμου, έχοντας κοινές οπτικές και αντιληπτικές αναφορές και υπηρετώντας εν τέλει τη λειτουργία των εν λόγω περιοχών ως κηπουπόλεων και οάσεων πρασίνου εντός της Αθήνας.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Molior Architects +
Ομάδα μελέτης: Ελεάνα Πάστρα, Φοίβος Σιγάλας
Σύμβουλος Αρχιτέκτονας: Αικατερίνη Γουσγούνη
Φοιτήτρια Αρχιτεκτονικής: Φωτεινή Φιαμπόλη