“Οι μνήμες δεν είναι μόνο αυτές οι οποίες μας έχουν διαμορφώσει, αλλά αυτές που χάσαμε, αυτές που προσδοκούμε.”
Italo Calvino

Σε έναν παλιό αχυρώνα στο χωριό Σάλακος της Ρόδου, μια οικογένεια μας ζήτησε να σχεδιάσουμε μια σύγχρονη κατοικία που θα χρησιμοποιούσαν ως ένα ιδιότυπο ησυχαστήριο για τις περιόδους που θα επισκέπτονται το νησί. Ο πέτρινος αχυρώνας βρίσκεται κεντρικά σε ένα τριγωνικό οικόπεδο στη συμβολή δύο δρόμων ήπιας κυκλοφορίας, με αρκετούς αχυρώνες όμοιας τυπολογίας και παλαιότητας να βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή, είτε ερειπωμένοι είτε αλλοιωμένοι από προσθήκες που εξυπηρέτησαν τη ραγδαία τουριστική ανάπτυξη του νησιού.

Σε αυτό το έργο, διερευνήσαμε την ιδέα μιας σύγχρονης μεσογειακής κατοικίας που θα σεβόταν και θα αναδείκνυε τη μνήμη του παλαιού αχυρώνα, χωρίς να το αντιμετωπίζει ως μια νοσταλγική εικόνα. Η συνθετική μας προσέγγιση μπορεί να αναλυθεί σε τρεις καίριες συνθετικές χειρονομίες:

1. Διατήρηση του Αρχικού Κελύφους: Αποφασίσαμε να διατηρήσουμε το αρχικό κέλυφος του αχυρώνα και την εσωστρεφή δομή του, φιλοξενώντας κεντροβαρικά όλες τις κοινόχρηστες λειτουργίες της κατοικίας. Η οργάνωση όλων των κοινόχρηστων χρήσεων έγινε με τέτοιον τρόπο, ώστε να αναδεικνύει την κλίμακα και τη γραμμικότητα του κελύφους.

2. Δημιουργία Υπαίθριων Αυλών: Η υπάρχουσα κεκλιμένη δίρριχτη στέγη συρρικνώνεται για να δημιουργήσει στα δύο άκρα του γραμμικού αχυρώνα, εντός του πέτρινου κελύφους, δύο προστατευμένες υπαίθριες αυλές. Με αυτήν την πρόταση, οι κάτοικοι θα μπορούν να συνδέονται απρόσκοπτα με τις αυλές, ενώ θα προστατεύονται από τους περιμετρικούς δρόμους.

3. Προσθήκη υπόγειας επέκτασης: Όλοι οι ιδιωτικοί χώροι της κατοικίας προτείνονται σε υπόγεια επέκταση του αχυρώνα. Μέσα από διαμορφωμένες οπές στο έδαφος, οι χθόνιοι χώροι που δημιουργούνται είναι διαμπερείς και προστατεύονται από την όχληση των περιμετρικών δρόμων. Στην επέκταση αυτή δημιουργείται ένας χώρος με παραδοσιακό λουτρό, γύρω από τον οποίο χωροθετούνται τα υπνοδωμάτια και οι βοηθητικοί χώροι. Τα δύο κύρια υπνοδωμάτια της κατοικίας συνδέονται με το μεσογειακό τοπίο μέσω ενός αρχετυπικού υποβαθμισμένου κυκλικού κήπου που ανοίγεται προς τον ουρανό.

Η συγκεκριμένη πρόταση διερευνά την έννοια της κατοίκησης μέσα από ένα δίπολο. Από τη μία, η κατοίκηση εντός ενός υπάρχοντος κελύφους που φέρει τη μνήμη και τα χαρακτηριστικά του αχυρώνα απαντώντας στις σύγχρονες ανάγκες των χρηστών της. Από την άλλη, η έννοια της κατοίκησης ως ένα ησυχαστήριο που βρίσκεται σε άρρηκτη σχέση με το έδαφος και το χώμα, ελαχιστοποιεί το αποτύπωμα στο περιβάλλον και έρχεται ως συνέχεια σε μια τυπολογία υπεδάφιων κατοικιών που έχουν αναπτυχθεί στη Μεσόγειο τους τελευταίους αιώνες.

Ένας αχυρώνας που επαναπροσδιορίζει τη λειτουργία του και μετατρέπεται σε μια ιδιότυπη κατοικία-ησυχαστήριο. Ένα ησυχαστήριο που ανοίγεται προς το μεσογειακό τοπίο, ενώ είναι ριζωμένο στον τόπο και τις μνήμες που αυτός φέρει. Προσκαλεί τους κατοίκους του να εξερευνήσουν τη λεπτή σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικής, χώρου και χρόνου, να επιβραδύνουν, να στοχαστούν και να παρατηρήσουν το πέρασμα του χρόνου.

Architects: P4architecture
Design Team: Alkiviadis Pyliotis, Konstantinos Pyliotis, Evangelos Fokialis, Panayiota Kyriakou
3D Visualization: blankwall.avs
Interior Design Consultant: Andreas Petropoulos
Mechanical Engineer Consultant: Manouil Kalogirou
Sculptor of Marble Model: Dousis Marble (Konstantinos Dousis, Panagiotis Vasilakis, Nikolaos Doulos)
Area: 220 m2
Location: Salakos, Rhodes
Project Year: 2023
Project Type: Commission (Under construction)

“Memories are not just the ones that have made us, but the ones we have lost, the ones we long for.” Italo Calvino

Nestled within a triangular plot in a small settlement in Rhodes, our challenge was to transform an old linear barn located at a crossroad into a contemporary, serene retreat house. Surrounded by the destruction of similar typological barns by new touristic developments, we were compelled to ask ourselves how to honor the memory of the past and the barn's function while meeting the present’s needs without resorting to nostalgia. Our synthetic approach, developed as an answer to the question above, can be described as two distinct gestures.

01| The decision to preserve the barn’s original cell and convert it into an introverted structure accommodating all indoor and outdoor public functions. We aimed to create a serene, continuous space that accentuates the linearity of the old structure, framing specific views of the Mediterranean landscape. The roof recedes and shrinks to the existing shell, creating two outdoor spaces within the stone shell of the old stable.

02| We proposed an underground expansion to provide additional room for the more private functions of a contemporary retreat house. This generous gesture became a poetic exploration of the earth’s potential, sculpted by light and shadow to craft an intimate yet monumental space. The underground realm is a world within a world, shielded from the outside yet intimately connected to the landscape through a generous circular garden that opens towards the sky.

This unique type of dwelling, a dichotomy, celebrates simplicity, authenticity, and beauty as an introverted dwelling that looks inward and out-ward to the sky and the Mediterranean landscape. It is a dwelling that is open to the world yet rooted in its place, designed for current human needs while referencing the past and the context of time.

It invites the habitants to explore the nuanced relationship between architecture, space, and human experience; to slow down, reflect, and watch time pass, highlighting the dialogue between the past and the present and responding poetical-ly to the site and context.

A redefined Barn House in Salakos; a Dwelling that is both humble and grand, both ancient and modern, both rooted and visionary; a dwelling that invites us to slow down, reflect, and watch the passage of time go by.