Στην περιοχή της Μηλιάς Γρεβενών έχουν βρεθεί τα μεγαλύτερα απολιθώματα χαυλιόδοντα από μαμούθ, τα οποία έχουν λάβει το βραβείο Guinness. Τα συγκεκριμένα ευρήματα φιλοξενούνται στο τοπικό μουσείο παλαιοντολογίας. Αντικείμενο του διαγωνισμού ήταν ο καθολικός επανασχεδιασμός και ανακατασκευή του περιβάλλοντος χώρου του Κέντρου Παλαιοντολογίας, της όμορης κεντρικής πλατείας της Τοπικής Κοινότητας Μηλιάς και των πεζοδρομίων που τα περικλείουν, με σκοπό την
ανάδειξη του Κέντρου Παλαιοντολογίας ως κυρίαρχου στοιχείου στην περιοχή επέμβασης.

Κεντρικός στόχος της πρότασης είναι η μετατροπή της αυλής του παλιού σχολείου σε υπαίθριο δημόσιο χώρο, με την ταυτόχρονη ενοποίησή της με την πλατεία και την ανάδειξη ενός ενιαίου συνόλου που θα εξυπηρετεί τόσο τους επισκέπτες του μουσείου, όσο και τις ανάγκες των κατοίκων του χωριού και των παιδιών. Η βασική αρχή είναι η ενοποίηση των χώρων σε επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας, που εκφράζεται αφενός από μια συνολική αισθητική και αφετέρου από τις σχεδιασμένες ευκαιρίες για τη βιωματική εμπειρία του χώρου. Παράλληλα με αυτές, δόθηκε προσοχή στην ιστορία του τόπου και υπήρξε η κατάλληλη μέριμνα για το ελάχιστο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα στις επεμβάσεις.

Στο μέσο του νότιου ορίου της περιοχής, τοποθετήθηκε ο χώρος αποβίβασης των επισκεπτών μπροστά από την κεντρική είσοδο του χώρου. Στο σημείο αυτό ξεκινάει μια γραμμική πορεία που διασχίζει κατά μήκος όλη τη διαμόρφωση και καταλήγει στην κεντρική είσοδο του μουσείου. Η γραμμική πορεία αυτή έχει ως στόχο να αξιοποιήσει το καδράρισμα που δημιουργεί η φύση στο μουσείο, κατευθύνοντας τους χρήστες προς αυτό, συναντώντας διάφορα χωρικά συμβάντα τα οποία διαχέονται στον χώρο.

Η πρώτη εμπειρία είναι αυτή της κεντρικής πλατείας του χωριού, όπου δεσπόζει ο επιβλητικός πλάτανος, του οποίου η δενδροδόχος έχει ανασχεδιαστεί με σκοπό την υγιή ανάπτυξη του δέντρου. Στο μέσο της διαδρομής, η οπτική του χρήστη ανοίγεται σε διάφορες ευκαιρίες. Στα αριστερά του ξεκινάει μια δευτερεύουσα διαδρομή, παράλληλα με την οποία αναπτύσσεται μια σειρά από κερκίδες προσανατολισμένες προς τα βουνά Μπούρινος και Άσκιο. Οι κερκίδες αποκαθιστούν οπτικά -έως έναν βαθμό- την εικόνα του φυσικού ανάγλυφου, που είχε καταστραφεί με το ξεμπάζωμα κατά τη διαμόρφωση της παλιάς αυλής του σχολείου. Συνεχίζοντας στη δευτερεύουσα διαδρομή, προτού καταλήξουμε στο μουσείο, συναντάμε έναν
χώρο αναψυκτηρίου, που θα είναι χώρος κοινωνικοποίησης για τους επισκέπτες του μουσείου και τους κατοίκους του χωριού.

Ανατολικά της κεντρικής διαδρομής, το μνημείο ηρώων τοποθετείται σε ειδικά διαμορφωμένη συστοιχία βάσεων, περιτριγυρισμένο από φύτευση, με τον πυρήνα του μνημείου να βρίσκεται ελαφρώς χαμηλότερα από το επίπεδο αναφοράς. Ο προσανατολισμός του μνημείου είναι τέτοιος, ώστε να το αντικρίζει κανείς με φόντο τα βουνά στα ανατολικά. Το ίδιο φόντο υπάρχει και για το ευρύχωρο πλάτωμα που εξελίσσεται σε εξώστη, δίπλα από το μνημείο. Η κατασκευή αυτή ενσωματώνει το υφιστάμενο δέντρο σε μια ειδικά διαμορφωμένη εσοχή, δίπλα από την οποία έχει τοποθετηθεί ένα πλαίσιο που δημιουργεί ευκαιρίες οπτικής αλληλεπίδρασης του χρήστη με το γύρω περιβάλλον.

Στη συμβολή της κεντρικής διαδρομής με την παραπάνω διαμόρφωση, αναπτύσσονται τρεις χώροι αθλοπαιδιών. Ο ένας από αυτούς δημιουργεί μία ψευδαίσθηση γεωμετρικού ανάγλυφου, ενώ οι άλλοι δύο διαθέτουν πραγματικό ανάγλυφο και είναι κατασκευασμένοι από ειδικό ελαστομερές υλικό ασφαλείας. Θα λειτουργούν ως σημεία παιχνιδιού, πειραματισμού και
ψυχαγωγίας των παιδιών, παρέχοντας ευκαιρίες κοινωνικοποίησης. Προτού καταλήξουμε στο μουσείο, υπάρχουν, εκατέρωθεν της κεντρικής διαδρομής, ευμεγέθεις χώροι πρασίνου καλυμμένοι με βλάστηση. Στον ίδιο χώρο δεσπόζει μία γλυπτή αναπαράσταση μαστόδοντου, που έχει ως σκοπό την αλληλεπίδραση με τον επισκέπτη. Η θέση του γλυπτού έχει επιλεχθεί ώστε, κινούμενος κανείς κατά μήκος της διαδρομής, να συνδιαλέγεται με το τοπίο που αλλάζει όσο πλησιάζει προς το μουσείο.

Ανατολικά του κέντρου παλαιοντολογίας, βρίσκεται ένας “βραχόκηπος”, όπου χρησιμοποιούνται πέτρες που είναι υπολείμματα της δραστηριότητας των λατομείων που υπήρχαν στην περιοχή και έχουν ευκρινή τα σημάδια από τα εργαλεία εξόρυξης. Μέσα στον βραχόκηπο έχουμε τοποθετήσει καθιστικά που προσφέρουν θέα προς το βουνό Άσκιο.

Το κτίριο του μουσείου περιβάλλεται από λαμαρίνα déployé, που στηρίζεται σε ελαφριά μεταλλική κατασκευή. Στο νέο κέλυφος υπάρχουν ανοίγματα σε αντιπαράσταση με τα υφιστάμενα του κτιρίου, με σκοπό τη διατήρηση των θεάσεων προς το εξωτερικό περιβάλλον. H κατασκευή αυτή δημιουργεί ένα ημιυπαίθριο foyer, που δίνει ευκαιρίες θέασης του τοπίου με επίκεντρο τα βουνά Άσκιο και Μπούρινο. Όπου έγιναν επεμβάσεις στο ανάγλυφο, τα προϊόντα αποχωματώσεων χρησιμοποιήθηκαν για τις απαιτούμενες από την πρόταση επιχωματώσεις, λαμβάνοντας μέριμνα το ισοζύγιο να είναι κοντά
στο μηδέν. Το υλικό των αργών λίθων που προέκυψε από τα υφιστάμενα πέτρινα τοιχία που αποξηλώθηκαν μετά από την κατάλληλη επεξεργασία, χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερση νέων λιθοδομών στις προτεινόμενες θέσεις. Στον βαθμό που δεν επαρκούν τα παραπάνω υλικά, προτείνεται η αναζήτηση οικοδομικού υλικού από ισοπεδωμένα ερείπια κτιρίων του παλιού
οικισμού. Τα προτεινόμενα υλικά αναζητούνται από τις κατά το δυνατόν εγγύτερες πηγές.

Ομάδα Μελέτης:
Σπύρος Φίτζιος, αρχιτέκτων μηχανικός,
Νίκος Δόγκαλης, φοιτητής αρχιτεκτονικής
Νίκος Κουτσουράς, φοιτητής αρχιτεκτονικής
Νίκος Πολυχρονάκης, φοιτητής αρχιτεκτονικής