Δημοτικό Ωδείο Γλυφάδας

ΕΓΓΡΑΨΟΥ

για να λαμβάνεις τα νέα του Archetype στο email σου!

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Ο σχεδιασμός του Νέου Δημοτικού Ωδείου Γλυφάδας αναπτύχθηκε παράλληλα με τον προβληματισμό για τον δημόσιο χώρο. Ο τελευταίος συνιστά ίσως ένα από τα πιο κρίσιμα ζητούμενα σήμερα, αφού τα τελευταία χρόνια –περισσότερο από ποτέ– παρακολουθούμε τον πολλαπλασιασμό «ιδιωτικοποιημένων δημόσιων» χώρων, όπου μέσω του ελέγχου και του management, η ελευθερία πρόσβασης και η δημοκρατική συνύπαρξη διαρκώς περιορίζονται, προς όφελος ενός ολοένα και περισσότερο κοινωνικά ομοιόμορφου περιβάλλοντος. Το διακύβευμα σήμερα στις πόλεις, στους δρόμους, στις πλατείες, στα άλση, στα λιμάνια, στην ύπαιθρο, στον αιγιαλό ή στις παραλίες, παύει πλέον να είναι η ιδιοκτησία, και στρέφεται στη διαχείριση αυτού που παραδοσιακά χαρακτηριζόταν από μια πραγματική κοινωνία της ποικιλίας και της ελεύθερης συνύπαρξης διαφορετικών επικρατειών. Η πίστη πως ο σχεδιασμός μπορεί να αναχαιτίσει κάποιες φορές αποτελεσματικά τις τάσεις εξομοίωσης, αποκλεισμού και εξαντλητικού ελέγχου του δημόσιου χώρου, προσδιόρισε τις συνθετικές επιλογές του Νέου Ωδείου, οι οποίες παρουσιάζονται συνοπτικά στη συνέχεια.

Το οικόπεδο που αξιοποιήθηκε για τη στέγαση του νέου δημοτικού Ωδείου, βρίσκεται στη συμβολή των οδών Μπακογιάννη και Παναγούλη στην κάτω Γλυφάδα. Η περιοχή εφάπτεται βορείως με το Γκολφ, ενώ μέσω της οδού Παναγούλη συνδέεται με το πρώην αεροδρόμιο. Βρίσκεται σε μια προνομιακή γειτονιά αμιγούς κατοικίας χαμηλού συντελεστή, και η θέση του είναι ιδιαιτέρως προβεβλημένη, σε ελάχιστη απόσταση από το κέντρο, αλλά και από τον μητροπολιτικό άξονα του Ελληνικού. Δεν πρόκειται ωστόσο για μια τυπική γειτονιά κατοικίας υψηλών εισοδημάτων, αφού απέναντι λειτουργεί ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ), το Δημοτικό Γκαράζ (Δημοτικές Υπηρεσίες καθαριότητας), και το κλειστό δημοτικό γυμναστήριο «Οδυσσέας Παπαδόπουλος». Ένα από τα κεντρικά ζητούμενα του σχεδιασμού ήταν, λοιπόν, η διαφύλαξη του αστικού πορώδους στην περιοχή, ώστε να μην αποκλειστούν οι εντελώς διαφορετικής υφής επικράτειες που συνέχονται στο άμεσο περιβάλλον του κτηρίου, εξασφαλίζοντας μια ουσιαστική λειτουργική ποικιλία.

Η προσπελασιμότητα στο κτήριο εξασφαλίζεται μέσω ενός ανοιχτού συστήματος διαδοχικών υπαίθριων χώρων, που ξεκινά από το έδαφος της πόλης και αναπτύσσεται καθ’ ύψος καταλήγοντας στο επίπεδο μιας «κρεμαστής» αίθουσας συναυλιών. Ο δημόσιος αυτός χώρος, που σταδιακά ανυψώνεται (ΤΟΜΗ), δημιουργεί συνθήκες συνάντησης ανθρώπων διαφορετικής προέλευσης και προορισμού, επιτρέποντας γύρω του να αναπτυχθούν οι ανεξάρτητες λειτουργίες του Ωδείου: Στο ισόγειο χωροθετούνται οι αίθουσες του μουσικοδιδασκαλείου, στον όροφο η αυτόνομη αίθουσα συναυλιών, ενώ σε ενδιάμεση στάθμη –μπαλκόνι– βρίσκεται η αίθουσα της φιλαρμονικής του Δήμου και οι χώροι διοίκησης, καθώς και ένας διαμπερής υπαίθριος χώρος που συνδέει την οδό Παναγούλη με τη γειτονιά.

Η ιδέα της συστέγασης του νέου εκπαιδευτηρίου με την Αίθουσα Φιλαρμονικής του Δήμου, καθώς και με μια ανεξάρτητη λειτουργικά Αίθουσα Συναυλιών, ωρίμασε σταδιακά φτάνοντας να αποτελέσει μία από τις κεντρικές παραμέτρους του σχεδιασμού. Η εμπειρία άλλωστε έχει αποδείξει πως τα μονο-λειτουργικα κτήρια αποτελούν στην πραγματικότητα ελάχιστα βιώσιμες λύσεις για την πόλη και του κατοίκους της. Το κτηριολογικό επιπλέον εμπλουτίστηκε με τη δυνατότητα περιστασιακών δρώμενων -μαθητικές συναυλίες, μουσικοί «δρόμου»-, μέσω του χειρισμού του ακάλυπτου του οικοπέδου ως ημι-αυτόνομου λειτουργικού πυρήνα, φέρνοντας κοντά επαγγελματίες και σπουδαστές της μουσικής.

Πέρα ωστόσο από την προσβασιμότητα και τη λειτουργική τόνωση του νέου Ωδείου, η ενσωμάτωση του κτηρίου στον περίγυρό του και η καθ’ ύψος ανάλυση των λειτουργιών του υπαγορεύτηκε κυρίως από την κλίμακα του οικοπέδου. Μολονότι ως τυπολογία, η καθ’ ύψος διάκριση των διαφορετικών ενοτήτων δεν είναι άγνωστη σε παρόμοια κτήρια, εδώ ωστόσο αποτυπώνεται ανεστραμμένη στη σχέση της με την πόλη: Η σύνδεση των αιθουσών διδασκαλίας με τη χαμηλή ταχύτητα της γειτονιάς και η χωροθέτησή τους σε ελαφρώς υποβαθμισμένη στάθμη (σκάμμα), αξιοποιεί την ελαφριά κλίση του εδάφους δημιουργώντας υπαίθρια εκτόνωση στο μικρό θεατράκι «δρόμου». Αντίθετα, η αίθουσα συναυλιών ανυψώνεται από το επίπεδο της πόλης και συνδέεται με τις μεγάλες ταχύτητες της λεωφόρου και την κλίμακα του γκολφ και του κέντρου. Ο κρεμαστός όγκος της αίθουσας υλοποιείται με συμπαγείς διαμήκεις τοίχους και διάτρητα σόκορα, και γίνεται αντιληπτός κατεξοχήν από απόσταση. Η μεγάλη τζαμαρία πίσω από τη σκηνή επιτρέπει την εκατέρωθεν θέα, από και προς την πόλη, ενώ τις νυχτερινές ώρες σηματοδοτεί ένα φωτεινό τοπόσημο.

Η μορφολογική και συμβολική ταυτότητα του νέου κτηρίου αποστασιοποιείται έτσι από ιδιαίτερα εξεζητημένες υφολογικά λύσεις. Αν προορισμός του δημόσιου χώρου είναι η ικανότητά του να γίνει φορέας κατανόησης της ιστορίας μέσα στην οποία εντάσσεται, και δεδομένου πως η εποχή –λόγω των ραγδαίων εναλλαγών που λαμβάνουν χώρα σε ελάχιστο χρόνο– δεν ευνοεί την εμπέδωση της ιστορικής συνθήκης, (μια εποχή που δεν έχει αίσθηση του χρόνου), ο σχεδιασμός του νέου Ωδείου επιχείρησε να ανταποκριθεί στην πρόκληση μιας πραγματικής οικειοποίησης του χώρου που δημιουργεί, φέρνοντας στο προσκήνιο αναφορές από τον υλικό, γεωμετρικό και πολιτιστικό περίγυρό του και από την άμεση ιστορία του.