To τοπίο, η γεωγραφία και η ιδιαίτερη οικιστική ανάπτυξη της Σαλαμίνας, αποτέλεσαν την αφετηρία του σχεδιασμού αυτής της μικρής εξοχικής κατοικίας στο μεγαλύτερο νησί του Σαρωνικού κόλπου. Παρά την ένδοξη ιστορία της, με τη διάσημη ναυμαχία στα στενά που τη χωρίζουν από τη στεριά να έχει εξέχουσα θέση, η παρακμή τής μέχρι πρότινος ακμάζουσας ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης σκιάζει το μέλλον με αβεβαιότητα. Η μετέωρη θέση της Σαλαμίνας μεταξύ στεριάς και θάλασσας, πόλης και φύσης, αντιστέκονται στον χαρακτηρισμό της ως τόπου διακοπών. Χωρίς την εξωστρέφεια ενός τυπικού παραθαλλάσιου προορισμού, η Σαλαμίνα απευθύνεται σε μία κοινότητα μόνιμων κατοίκων και λίγων επισκεπτών. 

Το οικόπεδο της προτεινόμενης κατοικίας είναι ένα μικρό επίπεδο κομμάτι γης, χωρίς ιδιαίτερη θέα, με μόνα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά μια μεγάλη ελιά και ένα παλιό πηγάδι. Ακολουθώντας μια στρατηγική εσωστρέφειας, η κατοικία αναπτύσσεται περιμετρικά, αξιοποιώντας το μικροκλίμα και τους δημιουργούμενους υπαίθριους χώρους.

Σε αντίθεση με τις μόνιμες κατοικίες του νησιού που έχουν προκύψει μέσα από μία “προσθετική” διαδικασία αυτοσχέδιων επεκτάσεων, ανταποκρινόμενες σε διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες κατοίκησης, εδώ η ιδέα του παραθερισμού μετουσιώνεται, απαλλαγμένη από τις υλικές ανάγκες της καθημερινότητας, μέσα από μια διαδικασία “αφαίρεσης” από έναν αρχικό όγκο.

Οι εξωτερικοί τοίχοι δίνουν την εντύπωση μιας μονολιθικής κατασκευής, που όμως μέσα της κρύβει μια μεγάλη κεντρική αυλή. Μία στενή πύλη οδηγεί από τον δρόμο στην εσωτερική αυλή, και μία δεύτερη, τοποθετημένη αντιδιαμετρικά, οδηγεί στον πίσω κήπο με τη μικρή πισίνα. Μέσα στην αυλή, δύο γυάλινα κουτιά στεγάζουν τους κύριους χώρους διημέρευσης και ενσωματώνουν την υπάρχουσα ελιά. Χάρη στα ολόσωμα συρόμενα υαλοπετάσματα, το όριο μεταξύ του μέσα και του έξω καταργείται, ενώ ταυτόχρονα ρυθμίζεται η διαμπερής κυκλοφορία από το μπροστά στο πίσω μέρος του οικοπέδου. Η μέγιστη ελευθερία κινήσεων προκύπτει όταν τα υαλοπετάσματα και οι δύο πύλες του σπιτιού ανοίξουν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σειράς υπαίθριων χώρων που χωρίζουν την κατοικία στα δύο.

Όλοι οι ιδιωτικοί χώροι της κατοικίας είναι ενσωματωμένοι σαν κοιλότητες στους βαρείς περιμετρικούς τοίχους και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω της κεντρικής αυλής. Δευτερεύουσες αυλές αφήνουν το φως και τον αέρα να διεισδύσει, ενώ το δωμάτιο φιλοξενουμένων μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα μέσα από τη δική του αυλή, όπου βρίσκεται και το πηγάδι.

Αρχιτέκτονες: AREA (Architecture Research Athens) Στυλιανή Δαούτη, Γιώργος Μητρούλιας, Μιχάλης Ραυτόπουλος
Συνεργάτες: Αθηνά Φουστέρη, Αναστάσης Παπαδάκης
Στατικός μηχανικός: Θάνος Γιαννιμάρας, Νίκος Ρόσσης
Μηχανολόγος μηχανικός: Πάνος Καμπούκος / Greater Space
Τοπίο: Άννα Αμπατζή, AREA (Architecture Research Athens)
Φωτογραφία: Γιώργης Γερόλυμπος

Salamis Summer House

Fundamental questions about site, context and landscape were the driving forces behind the design of this modest summer home on the island of Salamis, in the Saronic Gulf near Athens. While the history of the island is dominated by its geography -- in antiquity, the narrow straights separating the island from the mainland were famously instrumental in the Battle of Salamis -- the recent demise of the area's long and powerful role in the Greek ship building industry emits a palpable sense of ambiguity about the island's future. A mirror to the uncertainty of its post-industrial landscape, Salamis' topographic position between land and sea, city and nature, resists the typical characterizations of a Greek island get-away. Lacking the aesthetic traits and assumed extroversion of the typical seaside destination, Salamis is home to a decidedly inward-looking community of residents. 

The plot itself is small and flat, lacking a view and without particularly remarkable features. Its primary virtues are an olive tree and a well. The house interprets the topography of the site through the mechanism of "introspection", organized as a perimeter condition that develops its own self-sufficient virtues through the fundamental resources of climate and outdoor space. 

In contrast to most of the island's year-round residences, which tend to exhibit a make-shift, "prosthetic" approach to spatial expansion through the chronic accumulation of built add-ons, the new summer house is conceived as a form of "substraction" from a single material volume containing sculptural voids. In this sense, the idea of going away on holiday is less about reinstating all of the material objects of city life, and more about the metaphor of shedding one's clothes in order to enjoy the tranquility of a home away from home.

Exterior walls give the appearance of a monolithic volume, concealing the existence of a large interior courtyard at the center. A single, narrow passage leads visitors directly from the front yard to the courtyard, while a secondary, twin passage leads from the courtyard to the pool garden at the opposite end of the plot. Within the central courtyard, smaller glass volumes positioned around the olive tree provide the main living spaces. These are lined with full-height sliding glass doors that merge indoor and outdoor space at the same time that they control circulation from one end of the courtyard to the other. Maximum flexibility of movement is provided when all sliding glass doors are open, including the front and back gates of the house, creating a single, uninterrupted chain of outdoor spaces that extends the entire length of the site, as if splitting the house into two.

All "private" areas within the program (bedrooms, bathrooms and service areas) are concealed within the heavy exterior walls in a series of small, cave-like spaces. These are paired with secondary courtyards that provide light and porosity to the dense sequence of perimeter spaces. A guest wing operates independently from the rest of the house and is accessed through its own secondary courtyard, which also contains an old well.

Architects: AREA (Architecture Research Athens) Styliani Daouti, Giorgos Mitroulias, Michaeljohn Raftopoulos
Associates: Athina Fousteri, Anastasis Papadakis
Structural Engineer: Thanos Giannimaras, Nikos Rossis
Mechanical Engineer: Panos Kamboukos / Greater Space
Landscape: Anna Abatzi, AREA (Architecture Research Athens)
Photography: Yorgis Yerolymbos