Εύφημος μνεία στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό "Κέντρο Αποτέφρωσης νεκρών και οστών" στην Πάτρα

Το ζήτημα της καύσης νεκρών αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα θέμα ταμπού για την Ελληνική κοινωνία. Η στάση τής πάντα συντηρητικής ορθόδοξης εκκλησίας, αλλά ακόμα περισσότερο οι βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις που αφορούν τα έθιμα ταφής και ενθύμησης, συμβάλλουν στην προκατάληψη και την εν γένει αρνητική αντιμετώπιση του συγκεκριμένου θέματος. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η προσέγγισή μας έρχεται να στραφεί στην ελληνική παράδοση και την αρχαιοελληνική μυθολογία, και στην ακόμα ζωντανή, έστω και συνειρμικά, συσχέτιση χωρικών εννοιών όπως η «κάθοδος», με τον κάτω κόσμο και τον θάνατο.

Συνθετικές αρχές
Ως συνθετική αφετηρία και κεντρική ιδέα μπορούμε να πούμε ότι αναδύονται τρεις βασικές επιδιώξεις. Η εννοιολογική και χωρική ταύτιση αποτεφρωτηρίου και χώρου ενθύμησης, η διαδικασία της βύθισης και το αίσθημα της κατάβασης, και η καθαρή και σιωπηρή παρουσία του Αποτεφρωτηρίου στον χώρο. Αρχές, οι οποίες μεταφράζονται από τους τέσσερις κύβους στην επιφάνεια, την υποβλητική υπόγεια αίθουσα-εναποθετήριο και την είσοδο - κάθοδο στο εσωτερικό του κτηρίου.  

Υλικά και ύφος
Οι τέσσερις αυτοί μονόλιθοι από σκούρο σκυρόδεμα προβάλλουν σχεδόν απόκοσμα, αντιτιθέμενοι στην άγρια μεσογειακή βλάστηση που τους περιβάλλει. Η αδρότητα των υλικών, σε συνδυασμό με την απόλυτη γεωμετρία και τα ελάχιστα ανοίγματα, αποκόβει τις εν λόγω μορφές από τον υπαίθριο χώρο και τις αφήνει να καθρεφτίζονται στη ρηχή δεξαμενή που τις συνοδεύει. 

Η βύθιση πραγματοποιείται μέσα από μία μακρά κατάβαση κάτω από τη στάθμη του νερού, στο σιωπηλό περιβάλλον της υπόγειας αίθουσας. Εκεί, μέσα από τον συνδυασμό του οπλισμένου σκυροδέματος και των έντονων αντιθέσεων μεταξύ των φωτεινών και φυτεμένων αιθρίων και του ψυχρού εσωτερικού, ανοίγονται οι δύο είσοδοι προς το εσωτερικό τού αποτεφρωτηρίου και της υπόγειας αίθουσας ενθύμησης. Η ίδια η αίθουσα αποτελείται και αυτή από ανεπίχριστο σκυρόδεμα, το οποίο, ακόμα και στις συνθήκες χαμηλού φωτισμού, έρχεται σε αντίθεση με τους έντονα σκουρόχρωμους όγκους. Ταυτόχρονα, στις άκρες της τρέχει, παράλληλα με τους τοίχους εναπόθεσης των τεφροδόχων, μια στενή λωρίδα νερού, η οποία αντανακλά το φως της επιφάνειας που εισέρχεται μέσα από στενούς φωταγωγούς.  

Οι αίθουσες των αποτεφρωτήρων και τελετών τοποθετούνται κεντρικά της αίθουσας και στο εσωτερικό των κύβων της επιφάνειας. Εντός τους, από τον σκοτεινό και αναλογικά χαμηλοτάβανο χώρο, γίνεται η μετάβαση σε χώρους ψηλούς και φωτεινούς, μια προσωρινή διέξοδος από το βάρος και τον συνθλιπτικό  χώρο ενθύμησης. Στο τέλος έρχεται η άνοδος και η κάθαρση μέσω της άμεσης εξόδου από την αίθουσα στο ύπαιθρο. Αυτή τοποθετείται εντός του τέταρτου κύβου, όπου μέσω ενός μικρού αιθρίου φέρνει σε επαφή το εσωτερικό με την κατάφυτη «πίσω» πλευρά του οικοπέδου. Εκεί, αναπτύσσεται ο κήπος του αποτεφρωτηρίου, προστατευμένος από έναν συνδυασμό πυκνής φύτευσης και τοιχίων από ξερολιθιά, λειτουργώντας ως χώρος-ησυχαστήριο αλλά και εναπόθεσης (ταφής) της τέφρας.

Διαγωνισμός: Κέντρο Αποτέφρωσης νεκρών και οστών
Περιοχή: Πάτρα
Έτος: 2019
Διάκριση: Εύφημος μνεία 

Αρχιτεκτονική μελέτη  
Ομάδα αρχιτεκτόνων: Βρανά Κυριακή, Αρχιτέκτων Μηχανικός,  Γκιόκας Παναγιώτης, φοιτητής Αρχιτεκτονικής, Πάστρα Ελεάνα, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Σιγάλας Φοίβος, Απόφοιτος της σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου