Α' ΕΞΑΓΟΡΑ στον ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό “ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ ΠΑΝ.ΟΡΑΜΑ.” Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων θεάτρου λόφου Λυκαβηττού.  

Ο λόφος ως το λυκαυγές του φωτός για το κλεινόν άστυ, ο λόφος ως πίπτων βράχος καταμεσής του αττικού τοπίου από την ιπτάμενη θεά Αθηνά, ο λόφος ως διαρκής ανά τους αιώνες χώρος απόδρασης από την οχλαγωγία της πόλης, ο λόφος ως πλατό διεξαγωγής θερινών πολιτισμικών εκδηλώσεων στο ομώνυμο θέατρο του Τάκη Ζενέτου, ο λόφος ως πνεύμονας πρασίνου, ο λόφος ως τόπος ενατένισης, και όλα αυτά σε συνδυασμό με την αναζήτηση του οράματος για το μέλλον του, αποτέλεσαν τους βασικούς άξονες που καθόρισαν τον σχεδιασμό της μελέτης.

Μια τοπιακή αρχιτεκτονική προσέγγιση, η οποία συνέλεξε, από κάθε σημείο που της ζητήθηκε να εμφανιστεί, όλα εκείνα τα στοιχεία που διαμόρφωσαν στη συνέχεια, συγκριτικά, το κάθε μέρος ενός επιδιωκόμενου όλου. Ένα όλο που προσπαθεί να ανοίξει μια χαραμάδα εντός του υφιστάμενου κόσμου, δημιουργώντας έναν νέο.

Οι βραχώδεις εξάρσεις των κορυφογραμμών του λατομημένου λόφου, οι χαραγμένες στην άσφαλτο ροδιές, η παρουσία του θεάτρου που δεσπόζει μεταξύ των βράχων πάνω στους οποίους μοιάζει να έχει επικαθίσει σαν ένα ραδιοτηλεσκόπιο σε ένα σεληνιακό τοπίο, η φυσική βλάστηση και το υπό κατόπτευση τοπίο της πόλης, αποτελούν τα ερεθίσματα που θα οργανώσουν τα επιμέρους τμήματα της πρότασης.

Προς το χείλος του πλατώματος, θα εμφανιστεί ένας νέος “βράχος”, ο οποίος έρχεται να συμπληρώσει τις υπάρχουσες κορυφογραμμές, ενώ μορφολογικά λειτουργεί αντιστικτικά σε σχέση με το τέλειας γεωμετρίας θέατρο, τονίζοντας με αυτόν τον τρόπο την παρουσία του δεύτερου, ως το μοναδικό αντικείμενο που ξεχωρίζει από το φυσικό τοπίο του λόφου. Η χωροθέτηση του “βράχου” αυτού, έχει ως αποτέλεσμα την επιμεροποίηση της κλίμακας του υφιστάμενου χώρου. Κάτω από τον βράχο, εγκολπώνονται κι όλες οι απαιτούμενες χρήσεις βάση του κτιριολογικού προγράμματος, ενώ, ο τεχνητός “αυχένας” που δημιουργείται από πάνω, διαμορφώνει ένα “μπαλκόνι” για την επόπτευση της θέας. Μεταξύ της κορυφογραμμής που περικλείει πλέον το πλάτωμα σχεδιάζεται η “πλατεία των βράχων”, η οποία θα αποτελέσει και το “φουαγιέ” του Λυκαβηττού, ως σημείο εκκίνησης των αθηναϊκών περιπάτων και αφετηρία της ξενάγησης στο λεκανοπέδιο.

Το έργο του Τάκη Ζενέτου είναι εκείνο που θα υπαγορεύσει τους όρους του σχεδιασμού των υποστηρικτικών λειτουργιών του θεάτρου. Αφενός ο χώρος του κυλικείου, που τώρα μοιάζει να εμβολεί το κοίλο του θεάτρου, θα πάρει μια ελεύθερη γλυπτική πλοκαμοειδή μορφή, προσομοιάζοντας στα φυλλώματα των δέντρων, αποκαλύπτοντας έτσι νέες οπτικές φυγές προς το θέατρο και το περιβάλλον τοπίο. Αφετέρου τα καμαρίνια, υποκείμενα στην πλήρη εξουσία του θεάτρου, ακολουθώντας τον κατασκευαστικό κάναβο αυτού, οργανώνονται σφηνοειδώς με τέτοιον τρόπο, που στο τέλος μοιάζουν με ένα γρανάζι που κινεί το υπερκείμενο ραδιοτηλεσκόπιο, περιλαμβάνοντας ταυτόχρονα όλες τις λειτουργίες που εν τέλει δίνουν στο θέατρο ζωή. Ένα σύνολο που φαίνεται σαν να βγαίνει μέσα από τα σπλάχνα της κατασκευής που το γεννά, λειτουργώντας ως ένα βάθρο γι΄ αυτό και ανυψώνοντάς το.

Κι αφού πλέον κάθε λειτουργία έχει βρει τη χωρική της έκφραση σε σχέση με το άμεσο περιβάλλον τοπίο και τις παραμέτρους που αυτό θέτει, το έδαφος αρχίζει να κινείται, να δημιουργεί πτυχώσεις, οι οποίες εκτείνονται στο σύνολο της σύνθεσης, αποδίδοντάς της την επιδιωκόμενη ενότητα που αναζητούσε. Την ίδια στιγμή, το έδαφος αυτό διαμορφώνει τις περιπατητικές διαδρομές μεταξύ των κορυφογραμμών του Λυκαβηττού, δημιουργώντας ένα μοναδικό Παν.Όραμα.

Σε επίπεδο βιοκλιματικού σχεδιασμού, η ανάπλαση έρχεται να ανανεώσει την ευρωστία του φυτικού υλικού πλούτου του Λυκαβηττού, διαμορφώνοντας έναν εκτεταμένο χώρο πρασίνου, πλούσιο σε χρώματα και αρώματα, ζωντανό, που συνεχώς εξελίσσεται και μεταβάλλεται, επιδρώντας στην αισθητική του χώρου και συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην αειφόρα ανάπτυξη αυτού. 

Κινούμενοι προς ένα νέο πολιτιστικό τοπίο που αναθεωρεί τις παραδόσεις, επαναπροσδιορίζοντας δυναμικά την ταυτότητα της πόλης, ο Λυκαβηττός αναζητά το όραμα του μέλλοντός του. Και για την πρόταση, αυτό σημαίνει τη δημιουργία μιας ευτοπίας. Τη δημιουργία ενός ζωντανού χώρου που ζητά την κατοίκησή του, ώστε να καταστεί τόπος. Τόπος οικειότητας, ως αποτέλεσμα μιας ζωντανής βιωματικής εμπειρίας, η οποία οξύνει τα αισθήματα και τις αισθήσεις, μέσω της ελευθερίας που παρέχει ο δημόσιος χώρος και της φαντασίας που προσφέρει η σχέση μας με τη φύση. Σχέσεις οι οποίες σήμερα είναι σε έλλειψη και που εμείς καλούμαστε να ενισχύσουμε, ώστε να καλύψουμε αυτόν τον νόστο, διαμορφώνοντας έναν χώρο όπου κανείς μπορεί να αναπνεύσει. Και ο Λυκαβηττός, αφήνοντάς μας θαυματουργά στο άνοιγμα της πανοραμικής θέας που προσφέρει, εκτεθειμένους στα χρώματα του ουρανού που είναι σε άμεσο διάλογο με τα φώτα της πόλης, προβάλλει ως το καταλληλότερο πεδίο για το ρίζωμα αυτού του τοπίου. Ένας λόφος που δεν ξετυλίγεται κάτω από την άγρυπνη ματιά των "αρχαίων ερειπίων" και των επιβουλών των ερειπίων του αύριο, αλλά τα εποπτεύει, δίνοντας ώθηση για μια κίνηση προς νέες κορυφές.

Αρχιτεκτονική Μελέτη: Γιωτάκης Σπύρος, Κατσή-Σταματούκου Γεωργία, Κωνσταντάρας Κίμων
Συνεργάτες: Θεοδωράκης Σταύρος, Πολιτικός Μηχανικός, Θεοδωράκης Ηλίας, Νασιούλας Αχιλλέας, Φιορεντίνος Γιώργος, Αρχιτέκτονες Μηχανικοί