3ο Βραβείο στον ανοιχτό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό “ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ ΠΑΝ.ΟΡΑΜΑ.” Διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου και υποστηρικτικών εγκαταστάσεων θεάτρου λόφου Λυκαβηττού.  

O Λόφος του Λυκαβηττού, πρωταγωνιστής του καταστατικού μύθου της Αθήνας, αποτελεί τοπόσημο της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής ιστορίας της πόλης. Το Θέατρο (1964-65) που σχεδιάζει ο Ζενέτος εντείνει τη σημασία του Βράχου στη συλλογική μνήμη της πόλης, με τις καλοκαιρινές συναυλίες, παραστάσεις και φεστιβάλ να αποτελούν πολύσημες αναφορές για διαφορετικές γενιές και κουλτούρες της Αθήνας. Παράλληλα όμως, μας ενδιαφέρουν και άλλες αφηγήσεις: το ανέβασμα με τα πόδια, το αυτοκίνητο ή τη μηχανή, οι καντίνες, οι μπύρες, οι κόντρες, οι κρυψώνες για ερωτικές συνευρέσεις, οι παρέες και οι μουσικές, τα γκραφίτι, οι κρεμασμένοι θεατές στα βράχια, η νυχτερινή θέα της πόλης, τα ζεστά της καλοκαίρια, τα παγωτά και τα ποπκορν με τα παιδιά μας, οι βόλτες με τα σκυλιά μας, και πρόσφατα, η χρήση του Λόφου από πολλές και πολλούς ως χώρου άθλησης και ευεξίας με θέα τα πανωσηκώματα, τις κεραίες και τους θερμοσίφωνες των πολυκατοικιών.

Η παρέμβασή μας συνδιαλέγεται ισότιμα και προσπαθεί να αναδείξει αυτή την πολυπλοκότητα, την αμφισημία, τη ζωντανή κοινωνική ιστορία του Λόφου, που μας χωράει όλες και όλους, ίσως όχι την ίδια στιγμή ή κάθε μέρα, αλλά με σεβασμό και ανεκτικότητα, σαν το ηχητικό τοπίο του θεάτρου. 

Πρωταρχική απόφασή μας υπήρξε η δημιουργία ενός δυναμικού, ευέλικτου, πλήρως αναστρέψιμου, οικολογικού και οικονομικού κτιρίου, το οποίο να εντάσσεται σε μια αντίστοιχα δυναμική και βιώσιμη τοπιακή παρέμβαση, που σέβεται, αναδεικνύει και επικαιροποιεί τα χαρακτηριστικά και την ιστορία του Αθηναϊκού τοπίου, του χώρου του Λόφου και του Θεάτρου του Λυκαβηττού. 

Κύρια συνθετική ιδέα της πρότασής μας ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας υποδομής, στην οποία εντάσσονται όλες οι προγραμματικές ενότητες που επιθυμούσε ο αγωνοθέτης, καθώς και όλες οι ελαφρές κατασκευές, πέργκολες, ημι-υπαίθριοι χώροι και αυλές. Το κτίσμα ξεφυτρώνει από τα βράχια, με ενιαία οροφή, φυτεμένη ή με στοιχεία/δοκίδες ηλιοπροστασίας, και δημιουργεί μια συνεχή γραμμή - οθόνη, ένα μεταβαλλόμενο διαδραστικό συμβάν, που προστατεύει τον ανακτημένο δημόσιο χώρο του πρώην χώρου στάθμευσης του Θεάτρου. 

Βασική επιλογή ήταν η απελευθέρωση του κτιρίου και του χώρου του Θεάτρου από κάθε άλλη αρχιτεκτονική κατασκευή, υπαρκτή ή νέα. Ο σκελετός του Ζενέτου, αποκατεστημένος, θα πρέπει να στέκει ελεύθερος, χωρίς προσθήκες και ασύμβατες κατασκευές, όπως αυτές που βρίσκονται κάτω από το κοίλο. Κάτι τέτοιο προβλέπει άλλωστε και η εγκεκριμένη μελέτη αποκατάστασης του Θεάτρου, ενώ το ίδιο σαφώς παρότρυνε και ο αγωνοθέτης. 

Η τοπιακή μελέτη βασίζεται στη διατήρηση ανέπαφων τμημάτων υπαρχόντων διαμορφώσεων, την επιμέλεια, τον καθαρισμό και την ψυχρή ανακύκλωση αδρανών υλικών που ενσωματώνονται στη συνέχεια σε νέες, καθώς και την ενεργή διαχείριση του τοπίου, των φυτεύσεων, του χώματος και του νερού. Εκτεταμένες επιφάνειες, μετά την απομάκρυνση της ασφάλτου, αποκαθίστανται στη φυσική τους κατάσταση (rewilding). Δε μεταμορφώνουμε το πάρκινγκ σε δάσος, αλλά σε μία ανθρωπογενή κοιλάδα παιχνιδιού, ανάπαυσης, και θεάσεων της πόλης.  

Το κτίριό μας, κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου ως μια ενιαία, ελαφριά μεταλλική κατασκευή, συμβάλλει περαιτέρω στην οικολογική προσέγγιση της επέμβασης. Στο πνεύμα της αρχιτεκτονικής του Ζενέτου και με σεβασμό σε αυτήν -και όχι μόνο στο διατηρητέο μνημείο του Θεάτρου-, αλλά και στις μελέτες του για τον Πλακιά και την Αγία Γαλήνη, κάθε πρόσθετη κατασκευή σχεδιάζεται ως μια δυναμική, τεχνολογικά άρτια αλλά και αναστρέψιμη δομή.

Συνεργατικό Γραφείο Φατούρα
Ομάδα Μελέτης: Αλεξάνδρα Βούγια, Θεοδόσης Ησαΐας, Πλάτων Ησαΐας, Χρυσούλα Κοροβέση, Ελισάβετ Χάσα.
Συνεργάτες: Πάνος Δεμίρης, Κέλλυ Σπανού (αρχιτέκτονες), Άλκιμος Παπαθανασίου (πολιτικός μηχανικός), Ανδρέας Ζήκος (βιολόγος)
Για περισσότερες πληροφορίες: https://faturalyco.org/