Αρχιτέκτων: Μαριαστέλλα Γεωργούση

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η πλατεία βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού. Η διαμόρφωσή της είναι αποτέλεσμα παλαιότερης παρέμβασης, η οποία δεν ανταποκρίνεται πλέον, λόγω λειτουργικών και κατασκευαστικών προβλημάτων, στις ανάγκες των κατοίκων της περιοχής. Ο υφιστάμενος αστικός εξοπλισμός στο σύνολό του παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις και λειτουργικά προβλήματα. Επιπρόσθετα, η παλαιότητα των υλικών δαπεδόστρωσης και η υψομετρική διαφορά (υποχωρήσεις ή αποκλίσεις) στις πλακοστρώσεις σε διάφορα σημεία της πλατείας, λόγω φθαρμένων και θραυόμενων πλακών έστω και μερικώς, αποτελεί βασικό πρόβλημα που εγκυμονεί κινδύνους για την ασφαλή κυκλοφορία των διερχομένων αλλά και των χρηστών της.

Το όνομά της δόθηκε από τον Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα. Αποτελεί το κεντρικό σημείο του οικισμού και είναι το σημείο συνάντησης των κατοίκων και των ταξιδιωτών. Τμήμα της πλατείας αποτελεί το βατό δώμα του υπόγειου πάρκινγκ. Είναι μια πλατεία περίκλειστη, απομονωμένη, στατική, και με χρήσεις συχνά αλληλοαναιρούμενες. Είναι και πλατεία και πάρκο και κεντρική οδός κυκλοφορίας οχημάτων. Σημαντικά στοιχεία της είναι ο Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, το παλαιό Δημαρχείο, η προτομή του αγωνιστή του 1821 Κώστα Λεπενιώτη, η μορφή του ιερομόναχου, ιστοριογράφου και ζωγράφου Διονυσίου του εκ Φουρνά και ο υπεραιωνόβιος πλάτανος. Μέσα στον Ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα στεγάζεται το Εκκλησιαστικό Μουσείο, όπου φυλάσσονται αξιόλογα εκκλησιαστικά κειμήλια. Ένα σημαντικό κτίριο, που βρίσκεται σε στάδιο ολοκλήρωσης, είναι το Κειμηλιαρχείο, το οποίο θα φιλοξενήσει σημαντικά έργα τέχνης του ζωγράφου Διόνυσου. Χαρακτηριστικό στοιχείο της πλατείας είναι η πανοραμική θέα της κοιλάδας του Φουρνιώτικου ποταμού, που κυλάει τα ήρεμα νερά του ανάμεσα στα πυκνά και καταπράσινα πλατάνια.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ & ΣΤΟΧΟΙ

Η μελέτη θεωρεί ως πεδίο παρέμβασης τον χώρο που περικλείεται ανατολικά και βόρεια από την οδό Γ. Μπουρδάρα, έως Δυτικά το Λαογραφικό Μουσείο και Νότια το νέο Κειμηλιαρχείο, συνολικού εμβαδού 1153,26 τ.μ. περίπου. Εργασίες παρέμβασης προβλέπονται και για τον υπόγειο χώρο στάθμευσης συνολικού εμβαδού 476,77 τ.μ. Ο χώρος της πλατείας, έτσι όπως ορίζεται, είναι περίκλειστος από όλες τις πλευρές του εκτός από το σημείο εισόδου. Στο κέντρο της βρίσκεται ο Ιερός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που διασπά την πλατεία σε επιμέρους χώρους. Σημαντική είναι η βόρεια πλευρά, που βρίσκεται σε υψομετρική διαφορά από τον δρόμο και ανοίγεται σαν ένα μπαλκόνι προς τη θέα. Δυτικά υπάρχει το δημοτικό καφενείο στο ισόγειο και το Λαογραφικό Μουσείο στον όροφο. Νότια υπάρχει το μοναδικό εστιατόριο και η είσοδος του Κειμηλιαρχείου. Το Νότιο και Δυτικό άκρο της πλατείας παρουσιάζει σημάδια εγκατάλειψης και έχει μετατραπεί σε "πίσω χώρο''. Προβληματικό σημείο που απαιτεί επεξεργασία και επανασχεδιασμό είναι η είσοδος στην πλατεία, από το χαμηλότερο σημείο της οδού Γ. Μπουρδάρα. Πρόκειται για ένα τμήμα στενό, με έντονη υψομετρική διαφορά, που αποτελεί το μόνο σημείο εισόδου τόσο για τους πεζούς όσο και για τα οχήματα τροφοδοσίας. Είναι το μοναδικό σημείο οπτικής επαφής τής πλατείας με τον κεντρικό δρόμο.

Βασικός άξονας του σχεδιασμού για τη νέα πλατεία είναι η ανάδειξη του δημόσιου χώρου, η σύνδεση αυτού με τα γύρω κτίρια και η ανάπτυξη νέων πολλαπλών δράσεων. Ο δεύτερος άξονας σχεδιασμού είναι η ανάδειξη του Ναού, του Λαογραφικού Μουσείου και του Κειμηλιαρχείου, και η ένταξή τους στη συνολικότερη πρόταση. Ο τρίτος άξονας αφορά τις εργασίες αποκατάστασης του υπόγειου χώρου στάθμευσης. Το σύνολο των κτιρίων, εκτός του Κειμηλιαρχείου, έχουν την κεντρική τους είσοδο εντός της πλατείας. Η κεντρική είσοδος του Κειμηλιαρχείου βρίσκεται στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στην πλατεία, αλλά έχει επικοινωνία και με το νότιο τμήμα της πλατείας. Κεντρική ιδέα είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς αστικού χώρου με πολυλειτουργικό χαρακτήρα, ο οποίος αξιοποιεί και αναδεικνύει την πολεοδομική, αρχιτεκτονική, περιβαλλοντική διάσταση της περιοχής και τον χαρακτήρα της. Ο νέος σχεδιασμός έχει ως βασικό άξονα, ο προς ανάπλαση χώρος να αποτελέσει ένα σημείο προσανατολισμού και ανάπαυσης και αναπόσπαστο κομμάτι για αυτή τη γειτονιά της πόλης μας. Επιπροσθέτως, συμβάλλει σε ένα γενικότερο σχέδιο του Δήμου, με στόχο την αποκέντρωση και την απόδοση κοινοχρήστων χώρων, φωτεινών, με καινούρια ταυτότητα στην καθημερινότητα όλων των κατοίκων.

Η μελέτη βασίζεται σε ένα πολλαπλό σύστημα αστικού σχεδιασμού, που περιλαμβάνει εργασίες αποκατάστασης του χώρου στάθμευσης, αστικές αναπλάσεις, την επανεξέταση του κυκλοφοριακού σεναρίου, τη βελτίωση της προσβασιμότητας και της κίνησης για τα άτομα με μειωμένη κινητικότητα, τις μορφολογικές ρυθμίσεις αστικού εξοπλισμού (σήμανση, διαφημιστικές πινακίδες κ.α.), την ανάπλαση της όψης του Λαογραφικού Μουσείου, τη διαχείριση του κοινόχρηστου χώρου και ένα ολοκληρωμένο σύστημα ανάδειξης μνημείων και Ναών (πληροφοριακές πινακίδες, φωτισμός, καθιστικά κ.α.).

ΠΡΟΤΑΣΗ

Κύρια επιδίωξη της ανάπλασης είναι ο σχεδιασμός ενός υπαίθριου χώρου που θα συμβάλλει στην αναβάθμιση της περιοχής, ευνοώντας την ανάπτυξη ποικίλων δραστηριοτήτων. Μέσα στις βασικές αρχές του σχεδιασμού, είναι η δημιουργία μίας πλατείας που θα λειτουργεί ως χώρος συγκέντρωσης για περίπατο, αναψυχή, επικοινωνία των κατοίκων. Η Φουρνά χρειάζεται τον δημόσιο χώρο για να φιλοξενήσει την επικοινωνία, την αλληλεπίδραση και την ιδιωτικότητα. Θα δημιουργηθεί ένα πεδίο δράσης, στο οποίο θα αλληλοεπιδρούν συλλογικότητες και θα συνεργάζονται άτομα για την επίτευξη κοινών δράσεων. Το υψηλής ποιότητας κοινόχρηστο περιβάλλον αναδεικνύει την ποιότητα ζωής, την ταυτότητα του τόπου και βοηθά στη σωστή λειτουργία της περιοχής στην καθημερινότητα, σε στιγμές χαράς αλλά και κρίσης.

Στόχος της παρέμβασης είναι να δοθούν λύσεις στα προβλήματα της υφιστάμενης κατάστασης, με παρεμβάσεις ήπιου χαρακτήρα κυρίως σε επίπεδο χαράξεων, κατάλληλης επιλογής υλικών αλλά και με επιλογή κατάλληλης φύτευσης, οι οποίες δεν θα αλλοιώνουν τη λειτουργία και τον χαρακτήρα του κοινοχρήστου χώρου.

Βασικοί στόχοι που ελήφθησαν υπ’ όψη στον σχεδιασμό είναι:

1. Η αναβάθμιση των υφιστάμενων κοινόχρηστων επιφανειών.
2. Η δημιουργία νέων λειτουργικών χώρων με σύγχρονη αισθητική.
3. Η οριοθέτηση της υπό μελέτη περιοχής.
4. Η δημιουργία μιας ήπιας παρέμβασης που θα αναβαθμίσει την εικόνα του αστικού ιστού, μέσα από την απλότητα και λιτότητα της κατασκευής.
5. Η αύξηση της ελκυστικότητας της περιοχής και η προσέλκυση περισσότερων επισκεπτών.
6. Η ανάδειξη του πολιτιστικού χαρακτήρα της πλατείας.
7. Η δημιουργία ενός οργανωμένου αστικού δημόσιου χώρου δραστηριοτήτων και αναψυχής.
8. Η εξασφάλιση της προσβασιμότητας από ΑΜΕΑ.

Η μελέτη αποσκοπεί στη δημιουργική ανάδειξη του σημαντικού ιστορικού φορτίου του συγκεκριμένου τόπου, και παράλληλα στοχεύει στη δημιουργία ενός χώρου οικείου για μια ελεύθερη και προστατευμένη υπαίθρια παραμονή. Επιδιώκει την αποκατάσταση της ενότητας του χώρου της Πλατείας και την απόδοση του ενοποιημένου χώρου στην κύρια λειτουργία του, αυτή της "πλατείας". Ενισχύει τα όρια του χώρου, παρά τη δυσκολία λόγω της φύσης του οικοπέδου και του κατακερματισμού του χώρου. Αναζητά τον συσχετισμό της πλατείας με τα περιβάλλοντα κτίρια και τη σύνδεσή της με την οδό Γ. Μπουρδάρα. Στοχεύει στον σχεδιασμό της πλατείας, με οικοδομική ικανή να αντιμετωπίζει τις δύσκολες καιρικές συνθήκες.

Η πλατεία ενοποιείται μέσω του ενιαίου δαπέδου και χωρίζεται σε τμήματα και επίπεδα μέσω της εκμετάλλευσης των ήδη υπαρχόντων υψομετρικών διαφορών και κλίσεων του εδάφους. Κάθε επιφάνεια θα έχει συγκεκριμένη χρήση. Δημιουργούνται χώροι περιμετρικά του ναού που δεσπόζει στο κέντρο της πλατείας. Οι χώροι αυτοί θα τονίζουν τα δημόσια κτίρια και τις εισόδους σε αυτά. Θα προβάλλουν τα βασικά σημεία του κάθε σημείου και θα φιλοξενούν τους περαστικούς και τους ντόπιους. Δημιουργούνται διαδρομές και στάσεις μέσω συγκεκριμένων χαράξεων, που σκοπό έχουν να αναδείξουν τον χώρο και τις χρήσεις του. Οι χαράξεις αυτές ακολουθούν και τονίζονται από τον φωτισμό και τον αστικό εξοπλισμό. Θα «οδηγούν» στη θέα, στη μνήμη, στη θρησκεία, στην τέχνη, στην ξεκούραση και στην επικοινωνία.

Επανασχεδιάζεται η είσοδος, συνδυάζοντας διαφορετικούς τρόπους εισόδου και οπτικής. Ο σχεδιασμός είναι λιτός. Η είσοδος θα λειτουργεί ως πέρασμα και ως στάση, ως σημείο προσανατολισμού και θέας. Είναι το βασικό σημείο που οδηγεί στο κέντρο της πλατείας και οι χρήσεις του πρέπει να είναι πολλαπλές. Τέλος, ο υπόγειος χώρος στάθμευσης αποκαθίσταται μέσω εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης, ώστε να αποτελέσει έναν χώρο που θα συμπληρώνει την πλατεία και θα ακολουθεί τα πρότυπα του παραδοσιακού οικισμού.