Οι MAZi Architects απέσπασαν την 1η εξαγορά / έπαινο στον Πανελλήνιο ανοιχτό σύνθετο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό προσχεδίων, με τίτλο «Υποδομές Πρόνοιας και Πάρκο Γειτονιάς στον Δήμο Χανίων».  

Αρχιτέκτονες: MAZi Architects (Δέσποινα Παπαδοπούλου, Κατερίνα Εξαμηλιώτου)
Συνεργάτες: Γιώργος Κλέπκος, (μηχανολόγος μηχανικός), Δημήτρης Μαμαδάς (πολιτικός μηχανικός), Στέφανος Χατζηηλίας (πολιτικός μηχανικός)
Σύμβουλοι: Έλενα Παπαντωνίου (Αρχιτ. Μηχ, διαμόρφωση παιδότοπων), Γαλήνη Αφεντουλίδου (Αρχιτ. Μηχ, προσβασιμότητα), Katherina Bruh (Αρχιτ. Μηχ.)

Γιατί να φέρουμε κοντά τις δυο γενιές, αυτή των παιδιών και των ηλικιωμένων;

Η διαγενεακή φροντίδα ξεκίνησε σαν πείραμα το 1976 στο Τόκιο, όπου ένας παιδικός σταθμός συνδυάστηκε με τη λειτουργία ενός γηροκομείου, και προσέφερε ένα πρόγραμμα αλληλεπιδράσεων. Το εν λόγω πείραμα, αλλά και μετέπειτα έρευνες, έχουν αποδείξει πως ευνοούνται και οι δύο γενιές. Οι συμπεριφορές των μικρών παιδιών βελτιώνονται, αυξάνεται η αυτοεκτίμησή τους και η αίσθηση της ενσυναίσθησης. Ταυτόχρονα, αναπτύσσονται ευκαιρίες για τους ηλικιωμένους να συνεχίσουν να είναι ενεργοί και να συνεισφέρουν στην κοινότητά τους, ενώ ισχυροποιείται η ιδέα του ανήκειν και η αίσθηση ευημερίας τους. Αυτός ο τύπος αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών βοηθά επίσης στην αντιμετώπιση των προκαταλήψεων και αρνητικών διακρίσεων που βιώνουν άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, ένα φαινόμενο που γίνεται πιο έντονο τα τελευταία χρόνια και που υπονομεύει την αίσθηση της ευθύνης που έχουμε ο ένας απέναντι στον άλλον.

Πώς συνδυάζονται αρχιτεκτονικά ένας βρεφονηπιακός σταθμός με ένα κέντρο φροντίδας ηλικιωμένων; 

Αυτό ήταν το ερώτημα του Πανελλήνιου σύνθετου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που διοργάνωσε ο Δήμος Χανίων. Οι Mazi Architects* απέσπασαν την 1η εξαγορά με την πρότασή τους «Πορτέλες». Οι «Πορτέλες» πραγματεύονται το πώς η αρχιτεκτονική ενισχύει τον ρόλο των κοιτίδων Κοινωνικής Πρόνοιας σε μια κοινότητα, και το πώς η εξέλιξη υπαρχόντων τυπολογιών μπορεί να καταφέρει να προωθήσει την αλληλεγγύη και την αλληλεπίδραση των διαφορετικών γενεών.

Εμπνευσμένη από τη σαφήνεια, τη σεμνότητα και την οικονομία της παραδοσιακής κρητικής αρχιτεκτονικής, και εφαρμόζοντας τις αρχές της βιωσιμότητας και της κυκλικής οικονομίας, η προτεινόμενη σύνθεση αποτελείται από λιτούς γεωμετρικούς όγκους, σχεδιασμένους ''από μέσα προς τα έξω''. Στόχος είναι η βέλτιστη ικανοποίηση των λειτουργικών απαιτήσεων, καθώς και ο φωτισμός και αερισμός των χώρων, με άμεση συνέπεια τη διαμόρφωση μιας αίσθησης άνεσης σε όλους τους εσωτερικούς, ημιυπαίθριους και υπαίθριους χώρους, καθόλη τη διάρκεια της λειτουργίας τους. Η επιλογή αυτή μάς επέτρεψε, με τους κατάλληλους χειρισμούς, την απόδοση ιδιαίτερης σημασίας στην ογκοπλαστική έκφραση του κτιρίου και των κινήσεων μέσα και έξω από αυτό, στα μέτωπα του οικοπέδου προς την πόλη, προσφέροντας μια διαρκώς μεταβαλλόμενη στο φως και τη σκιά εικόνα και εμπειρία του.

Η πρώτη κίνηση είναι να δημιουργήσουμε ένα νέο αστικό μέτωπο με ισχυρή αρχιτεκτονική ταυτότητα, το οποίο ολοκληρώνει το οικόπεδο, διευθετεί τη δημόσια κυκλοφορία και δημιουργεί ένα καθαρό όριο ανάμεσα στις χρήσεις και τον δημόσιο χώρο. Το μέτωπο αυτό εκφράζεται ως μία Στοά, που δημιουργεί μια αλληλουχία επιμελημένων στιγμών και οργανώνει τις εισόδους στα επιμέρους κτίρια. 

Το κτιριολογικό πρόγραμμα κατανέμεται σε όγκους τοποθετημένους κάθετα στο νέο μέτωπο και σε απόσταση μεταξύ τους, με ανοίγματα προς τον Νότο, ώστε να επιτευχθεί η μεγιστοποίηση επιφάνειας με μεσημβρινό προσανατολισμό αλλά και η διαμπερότητα των επιμέρους χώρων.

Οι προγραμματικές λειτουργίες διαχωρίζονται, έτσι ώστε να είναι δυνατή η αυτόνομη λειτουργία τού Βρεφονηπιακού Σταθμού (ΒΣ) και του Κέντρου Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ), καθώς και η κατασκευή του έργου σε δύο στάδια. Ο ΒΣ χωροθετείται στο βόρειο τμήμα του οικοπέδου περικλείοντας την αυλή του, και το ΚΗΦΗ στο νότιο προσφέροντας χώρους εκτόνωσης προς το πάρκο.

Ανάμεσα στον ΒΣ και το ΚΗΦΗ δημιουργείται το Κηπαλάκι, ένας κήπος – μπαχτσές, όπου τα νήπια και οι ηλικιωμένοι μπορούν να περάσουν χρόνο μαζί, καλλιεργώντας και φροντίζοντας οπωροκηπευτικά και αρωματικά ενδημικά φυτά. Η ''σοδειά'' τροφοδοτεί την κουζίνα των νηπίων και δίνει το παράδειγμα μιας υπεύθυνης και φιλικής συμπεριφοράς προς το περιβάλλον. Το Κηπαλάκι λειτουργεί έτσι ως ένας ακόμα κοινωνικός και μαθησιακός χώρος, παράδειγμα μοντέλου εναλλακτικής εκπαίδευσης.

Το πάρκο γειτονιάς έχει δύο διακριτές ενότητες, το πάρκο της Ίριδας, το οποίο προστατεύεται από μια κατασκευή με φωτοβολταϊκά πάνελ που εκμεταλλεύεται τον προσανατολισμό, και το πάρκο Ευεξίας, το οποίο δημιουργεί έναν καινούριο πνεύμονα πρασίνου στην περιοχή.

Αρχιτεκτονικά Εργαλεία 

Ασύμμετρη ογκοπλασία

Αξιοποιώντας δημιουργικά την αίσθηση ελευθερίας και ευελιξίας της ασύμμετρης ογκοπλασίας, που προέρχεται από μια προσθετική διαδικασία διαμόρφωσης παραδοσιακών οικιστικών συνόλων, ομαδοποιούμε λειτουργίες και τις οργανώνουμε σε ορθοκανονικά σχήματα και βαθμιδωτούς όγκους σε κάτοψη και σε τομή. Πετυχαίνουμε έτσι την επιθυμητή μορφολογική λιτότητα και πλαστικότητα του κτιριακού όγκου.

Οι Πορτέλες

Οι πύλες ή πορτέλες, όπως λέγονται στην Κρήτη, είναι βενετσιάνικα στοιχεία ενσωματωμένα στην Κρητική παράδοση. Στην πρότασή μας η πορτέλα γίνεται αυτοφερόμενο στοιχείο από σκυρόδεμα, το οποίο ορίζει τις εισόδους στις επιμέρους λειτουργικές ενότητες του κτιρίου.

Η Καμάρα

Η ευελιξία της κάτοψης είναι απαραίτητο συνθετικό στοιχείο του Β.Σ., ώστε να επιτευχθεί οικονομία χώρου. Με αφορμή το καμαρόσπιτο, όπου η καμάρα χρησιμοποιείται για να απελευθερώσει την κάτοψη, προχωρούμε στη χρήση της ως βασικού και οικονομικά αποδοτικού στοιχείου του Φ.Ο. του Β.Σ., ώστε να επιτύχουμε μεγάλα ανοίγματα και χώρους ελεύθερους ενδιάμεσων υποστυλωμάτων.

Η Κρεβατίνα

Η κληματαριά ή κρεβατίνα στην Κρήτη δανείζεται το όνομά της από το πλαίσιο που βοηθά το φυτό να απλωθεί και είναι ο κατεξοχήν τρόπος σκίασης. Η κρεβατίνα μεταφράζεται εδώ σε ένα επαναλαμβανόμενο πλαίσιο, που συναντάται στους διαφορετικούς ημιυπαίθριους χώρους, με την πλήρωσή του να διαφέρει ανάλογα με τη χρήση του χώρου.

Αρθρωτοί τοίχοι

Οι εσωτερικοί τοίχοι του Βρεφονηπιακού σταθμού σχεδιάζονται από τυποποιημένα (modular) μέρη οικονομικής τοπικής ξυλείας, τα οποία μπορούν να συναρμολογηθούν στο γιαπί ή να έρθουν προκατασκευασμένα. Ο χειρισμός αυτός των τοίχων παρέχει -εκτός των άλλων- τη δυνατότητα αποσυναρμολόγησής τους σε περίπτωση που οι ανάγκες του κτιρίου αλλάξουν, με την ενδεχόμενη επανασυναρμολόγησή τους σε άλλη διάταξη. Αυτό είναι σύμφωνο με τις αρχές του αειφόρου σχεδιασμού (sustainable design) και της κυκλικής οικονομίας (circular economy) που διέπουν την πρότασή μας, δηλαδή την ελαχιστοποίηση δομικών αποβλήτων και τη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των υλικών. 

Περισσότερα ΕΔΩ και εδώ @maziarchitects.

*Το αρχιτεκτονικό studio των MAZi Architects συγκροτήθηκε το 2018 από την Κατερίνα Εξαμηλιώτου και τη Δέσποινα Παπαδοπούλου, και ενώ η πρώτη έμενε στο Λονδίνο και η δεύτερη στο Γκόθενμποργκ της Σουηδίας. Παράλληλα με τις πλήρους απασχόλησης θέσεις τους, ξεκίνησαν να συμμετέχουν μαζί σε διαγωνισμούς και να αναλαμβάνουν τις πρώτες τους μελέτες σε Ελλάδα και εξωτερικό. Η επαγγελματική τους πορεία τα τελευταία 10 χρόνια σε μεγάλα γνωστά αρχιτεκτονικά γραφεία (OMA, Foster+Partners, Grimshaw) μέχρι τη συνεργασία τους, τους βοήθησε να προσεγγίζουν κάθε μελέτη με φιλοδοξία και θέτοντας τον πήχη ψηλά. Από τα μέσα του 2019 έχουν κοινή βάση το Λονδίνο.