Ανέγερση Κτιριακού Συγκροτήματος της Σχολής Καλών Τεχνών στη Φλώρινα

Λόγω της κλιματικής αλλαγής, που είναι αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον, επιβάλλονται διεθνώς όλο και περισσότεροι νομοθετικοί και περιοριστικοί κανόνες για την προστασία του. Ως εκ τούτου, νέες βιώσιμες τεχνολογίες αναπτύσσονται με ραγδαίους ρυθμούς και εφαρμόζονται στο δομημένο περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάγκη συμβίωσης μεταξύ αρχιτεκτονικής, φύσης και αισθητικής έχει εξελιχθεί σε πρόκληση για τον σύγχρονο αρχιτεκτονικό σχεδιασμό.

Το νέο συγκρότημα κτιρίων της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται σε μια ορεινή περιοχή κοντά στη Φλώρινα. Κλιματολογικά χαρακτηρίζεται από χαμηλές θερμοκρασίες, χιόνια και κρύους βόρειους ανέμους. Επιπλέον, το τοπίο που περιβάλλει το οικόπεδο με τις παρακείμενες σχολές, χαρακτηρίζεται περιβαλλοντικά και αισθητικά ιδιαίτερα φτωχό. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι οι φοιτητές της σχολής καλών τεχνών χρειάζονται ένα ευχάριστο, προστατευμένο περιβάλλον, που να ενισχύει τη δημιουργικότητα και να εμπνέει τις δραστηριότητές τους, σχεδιάστηκε ένα κτίριο-κέλυφος με ελεγχόμενο μικροκλίμα, όπου θα εξασφαλίζονται συνθήκες θερμικής άνεσης στο εσωτερικό με την ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας. Ταυτόχρονα, η βιοκλιματική προσέγγιση του κτιρίου έχει ως στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. 

Βασικό πυρήνα στη σύλληψη της κεντρικής ιδέας αποτέλεσε η αποκατάσταση της σχέσης των ανθρώπων με τη φύση, μέσω της αρχιτεκτονικής. Πρώτο βήμα ήταν η δημιουργία μιας νέας μορφολογίας εδάφους στο ήδη υπάρχον φυσικό τοπίο, όπου, κατά τη διαδικασία σχεδιασμού της, η νέα φύτευση, μέσα και πάνω από το κτίριο, θα ενσωματώνεται με την υπάρχουσα δημιουργώντας ένα ευχάριστο περιβάλλον. Έτσι σχεδιάστηκε μια πεζοδρομημένη και φυτεμένη διαδρομή σε σχήμα Π, που ξεκινάει από το υπάρχον επίπεδο ισογείου, υπερκαλύπτει το κτίριο και οδηγεί στο δώμα όπου τοποθετούνται κάποιοι χώροι συνάθροισης (αναψυκτήριο και χώρος εκδηλώσεων). Η δημιουργία βατού φυτεμένου δώματος με τους χώρους αναψυχής και χαλάρωσης προσφέρει μια γενική αισθητική αναβάθμιση στο ευρύτερο περιβάλλον. Παράλληλα, προστατεύει το κτίριο και τα δομικά υλικά του από το θερμικό φορτίο που προκαλείται από την ηλιακή και την υπεριώδη ακτινοβολία, αλλά επίσης και από τις καιρικές συνθήκες. Η φύτευση με φυτά ιθαγενή επιδρά θετικά στις μικροκλιματικές συνθήκες, καθώς, μέσω της συλλογής των ομβρίων υδάτων, αποτελεί στοιχείο δροσισμού μέσω της εξατμισοδιαπνοής, βελτιώνοντας την ποιότητα του αέρα. Τέλος, ενισχύεται η βιοποικιλότητα του υπάρχοντος οικοσυστήματος. 

Κατά τη συνθετική διαδικασία δίνεται επίσης ιδιαίτερη έμφαση στη δομή του κυρίως κτιρίου. Οι λειτουργίες, οι χώροι και οι θεάσεις οργανώνονται περιμετρικά του εσωτερικού ηλιακού αιθρίου, που λειτουργεί και ως χώρος συνάθροισης και έκθεσης. Ο προστατευμένος εσωτερικός αυτός χώρος σχετίζεται άμεσα με τον χαρακτήρα και τις ανάγκες της σχολής, με την έννοια ότι η δημιουργική διαδικασία διευκολύνεται από τις προστατευμένες θεάσεις που προσφέρει. Το ηλιακό αίθριο επίσης εξασφαλίζει τη διάχυση του φωτός στους διάφορους χώρους του κτιρίου. Μεταξύ του αιθρίου και των αιθουσών διδασκαλίας χρησιμοποιούνται μεγάλα υαλοπετάσματα, έτσι ώστε οι παρακείμενοι χώροι να συνδέονται οπτικά. Κατά τους χειμερινούς μήνες, το ηλιακό αίθριο προσφέρει προστασία από τη βροχή, τους ανέμους και τις χαμηλές θερμοκρασίες, λειτουργώντας ως συλλέκτης θερμικής ενέργειας με άμεσο ενεργειακό κέρδος. Κατά τους θερινούς μήνες, η υπερθέρμανση αποφεύγεται με φυσικό εξαερισμό μέσω αυτοματοποιημένων περσίδων που εγκαθίστανται και στις δύο πλευρές του αιθρίου και με ταυτόχρονη λειτουργία συστημάτων σκίασης της οροφής. Εν κατακλείδι, το ηλιακό αίθριο με τους νότια προσανατολισμένους υαλοπίνακες μειώνει τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου και δημιουργεί συνθήκες άνεσης, επιτυγχάνοντας μια φυσιολογική μέση θερμοκρασία των χώρων με φυσικό τρόπο καθ' όλη τη διάρκεια λειτουργίας της σχολής. Η ενέργεια που απαιτείται για τη θέρμανση ή τον κλιματισμό του κτιρίου είναι σημαντικά χαμηλότερη από ένα συμβατικό.

Αρχιτεκτονική μελέτη: vbaskozos architects and associates

Ομάδα μελέτης: Αλεξία Φωτοπούλου, Άννα Γιωτάκου, Άγγελος Σπανός, Νικόλας Μπασκόζος, Νικόλας Χατζησταμούλος, Ζωή Καλλιάνου, Κατερίνα Ουζούνη, Άρης Γεωργιάδης

Στατική μελέτη: Γ. Μαρνέρης 

Ηλεκτρομηχανολογική μελέτη: ΛΔΚ Σύμβουλοι ΑΕ