3⁰ Βραβείο στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό για την "Ανέγερση Κτιριακού Συγκροτήματος της Σχολής Καλών Τεχνών στη Φλώρινα"

Ουδέτερο, συμπαγές κέλυφος
Το να προτείνει κανείς ένα νέο κτήριο για μία Σχολή Καλών Τεχνών είναι πρόκληση, αφού η ταυτότητα και η υλικότητα του νέου κτηρίου, αναπόφευκτα, θα χαρακτηρίζουν και θα «οριοθετούν» υλικά και νοητικά την κοινότητα της Σχολής, η οποία όμως αντίθετα μέσω του έργου της αμφισβητεί τα όρια, αντιστέκεται στην παγίωση αντιλήψεων και επιδιώκει την ελεύθερη δημιουργία.  Αποφασίσαμε συνειδητά να προτείνουμε ένα κτήριο κατά το δυνατόν ουδέτερο, σχεδόν διαδικαστικό, αποφεύγοντας αναφορές, πολύπλοκες διατάξεις και μορφές—ένα βασικό κέλυφος όπως τα αντίστοιχου μεγέθους βιομηχανικά ελαφρά κελύφη και τα στέγαστρα θερμοκηπίων. Οι τοπικές συνθήκες ενίσχυσαν περεταίρω την βασική αυτή απόφαση. Το κλίμα της Φλώρινας μεταξύ Οκτωβρίου και Ιουνίου (διάρκεια ακαδημαϊκού έτους) χαρακτηρίζεται από χαμηλές θερμοκρασίες, παγετό και πολύ συχνά χιόνι. Έτσι, απορρίψαμε εξ’ αρχής τη χρήση εσωτερικών υπαίθριων αυλών, αιθρίων και εκτεταμένων ημιυπαίθριων χώρων, αφού τέτοιοι χώροι θα έμεναν μάλλον νεκροί λόγω ψύχους. Αποφύγαμε κάθε είδους προεξοχή και ανάγλυφο στο κέλυφος και επιδιώξαμε να συμπυκνώσουμε τους χώρους σε ένα απλό και περιορισμένο σε διαστάσεις και αναλογίες ορθογώνιο πρίσμα, ελαχιστοποιώντας την έκθεση του κτηρίου στο ψύχος, που ενισχύεται και με τη χρήση του διπλού κελύφους.

Ο μεγάλος, διαφώτιστος εσωτερικός πυρήνας των εργαστηρίων
Κεντρική μας ιδέα ήταν να δημιουργήσουμε στον πυρήνα της Σχολής έναν μεγάλο, ανοιχτό και ευμετάβλητο χώρο που θα είναι η στέγη των μεγάλων εργαστηρίων ζωγραφικής και γλυπτικής, και θα αποτελεί ταυτόχρονα κέντρο δημόσιας προβολής, συζήτησης και εκπαίδευσης της τέχνης. Τα χαρακτηριστικά του χώρου: μεγάλες διαστάσεις, ελεύθερη κάτοψη, άπλετος διάχυτος φυσικός φωτισμός και άμεσες προσβάσεις στον γύρω εξωτερικό χώρο και στις υποστηρικτικές λειτουργίες. Ο χώρος αυτός θα επιμεριστεί και κάθε εργαστήριο, στη ζώνη που του αναλογεί, θα διαμορφώνεται και θα αναπτύσσεται ανάλογα με τις επιθυμίες των φοιτητών και των καθηγητών του. Ελαφρές και προσωρινές δομές σε πολλαπλά επίπεδα μπορούν να οριοθετούν το κάθε εργαστήριο εξασφαλίζοντας ηχητική και οπτική απομόνωση στο βαθμό που επιλέγεται, ενθαρρύνοντας ταυτόχρονα μελλοντικές αλλαγές του εκπαιδευτικού προγράμματος και της δομής των εργαστηρίων και δημιουργώντας διαλεκτικές σχέσεις μεταξύ των εργαστηρίων και των υπόλοιπων χώρων. 

Οι πτέρυγες που πλαισιώνουν τα εργαστήρια
Γύρω από τον κεντρικό πυρήνα των εργαστηρίων, σε πτέρυγες με διάταξη «Π», οργανώνονται οι υπόλοιπες εκπαιδευτικές, διοικητικές, και υποστηρικτικές λειτουργίες της Σχολής. Η ανατολική και η δυτική πτέρυγα (στενές πλευρές) περιλαμβάνουν τα εργαστήρια του πρώτου κύκλου και των υλικών, αίθουσες διδασκαλίας, σεμιναρίων, υπολογιστών, καθώς και το εργαστήριο των performing arts, που του δόθηκε ιδιαίτερη, περίοπτη θέση σε διώροφο χώρο στην ανατολική πτέρυγα, στην όψη προς το δρόμο. Η νότια πτέρυγα (μακριά πλευρά) περιλαμβάνει τη ζώνη εισόδου στο ισόγειο (ο μοναδικός στεγασμένος, ημιυπαίθριος χώρος) και στους επόμενους δύο ορόφους όλους τους γραφειακούς χώρους της Σχολής, τοποθετώντας τους στην ευνοϊκότερη θέση με την μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο, ώστε να θερμαίνονται και να προστατεύονται από τους ανέμους. Οι αποφάσεις αυτές, αν και σε άλλη κλίμακα, ακολουθούν τη βασική τυπολογία των παραδοσιακών κτισμάτων της περιοχής: απλοί, συμπαγείς ορθογώνιοι όγκοι με χαγιάτια και περισσότερα ανοίγματα στη νότια όψη. Τέλος, οι οριζόντιες και κατακόρυφες κινήσεις στο κτήριο είναι σχεδιασμένες με σαφήνεια και ορθολογισμό, διευκολύνοντας την πυκνή διάρθρωση των χώρων και τη μέγιστη αξιοποίηση των περιορισμένων τετραγωνικών μέτρων του κτηρίου χωρίς να γίνεται σπατάλη σε χώρους με ασαφή σχήματα. 

Φως και υλικότητα
Ο χειρισμός του φωτός διαμορφώνει σημαντικά το κτήριο σαν όγκο και ως περίβλημα. Η χαρακτηριστική πριονωτή οροφή, με κατακόρυφους φεγγίτες προς βορρά, εξασφαλίζει σταθερό φωτισμό, απαραίτητο για κάθε δραστηριότητα σχετική με την τέχνη, και ενισχύει την αίσθηση και αισθητική «χώρου παραγωγής». Το διπλό, διαφώτιστο κέλυφος που ντύνει εξωτερικά το κτήριο, με την ημιδιαφάνεια, τις αντανακλάσεις και τον τεχνητό φωτισμό που ενσωματώνεται σε αυτό, θολώνει τα σαφή όρια και τον όγκο του κτηρίου όπως και το Σινιάκι (η τοπική ομίχλη), μερικώς εξαϋλώνοντάς το και μετατρέποντάς το με τις συνεχείς μεταβολές της υλικότητάς του σε αξιοπερίεργο αντικείμενο μέσα στο ευρύτερο τοπίο. Ο φέρων οργανισμός (πετάσματα και πλάκες) του κτηρίου προτείνουμε να υλοποιηθεί με πανέλα από αντικολλητή ξυλεία CLT (Cross Laminated Timber) για ευκολία στην κατασκευή και για περιβαλλοντικούς λόγους.

Χωροθέτηση, συνδέσεις, περιβάλλων χώρος
Τοποθετούμε το κτήριο στη βορειοανατολική πλευρά της περιοχής επέμβασης για να μη σκιάζεται το χειμώνα από τα γειτονικά κτήρια και για να αφήνεται επαρκής ακάλυπτος χώρος για εκτόνωση, συναντήσεις, συνεργασία και υπαίθριες εκθέσεις (καιρού επιτρέποντος) στη νότια και δυτική πλευρά που λαμβάνουν περισσότερο ήλιο. Το κτήριο δεν ευθυγραμμίζεται με τα υπόλοιπα του συγκροτήματος, διεκδικώντας έτσι την «αυτονομία» του, ενώ με αυτόν τον προσανατολισμό βελτιστοποιούνται τα συστήματα σκίασης. Το νέο κτήριο συνδέεται με όλο το υπόλοιπο κτιριακό συγκρότημα μέσω στεγασμένου διαδρόμου από την κεντρική είσοδο της Σχολής έως τη δυτική πλευρά του κτιρίου διοίκησης.

Ο χώρος που περιβάλλει το κτήριο από τις τέσσερις πλευρές του εξυπηρετεί την άμεση πρόσβαση στο μεγάλο χώρο των εργαστηρίων και τον υπόγειο χώρο στάθμευσης (βόρειο τμήμα), την άμεση πρόσβαση με βαριά οχήματα στα εργαστήρια υλικών (δυτικό τμήμα), και την υπαίθρια σύνδεση με κλίμακες και φυτεμένα πρανή με τον υπόγειο χώρο διαλέξεων και κυλικείου, καθώς και άμεση πρόσβαση στους ανελκυστήρες για ογκώδη αντικείμενα (νότια και ανατολική πλευρά). Ο περιβάλλων χώρος διαμορφώνεται απλά, με ενιαίες επιφάνειες από σταθεροποιημένο κεραμικό δάπεδο, και υδατοπερατό δάπεδο από σκυρόδεμα ή λιθόστρωτο και διάσπαρτα φυλλοβόλα δέντρα κατάλληλα για την περιοχή. 

Η περιοχή της κύριας εισόδου στο ισόγειο της νότιας όψης του κτηρίου,  με το εκτεταμένο της βάθος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως στεγασμένος υπαίθριος εκθεσιακός χώρος, αλλά και ως εξωτερική πρόσβαση στο υπόγειο αμφιθέατρο. Το μεγάλο πλάτος της κεντρικής κλίμακας ευνοεί τη χρήση της ως χώρο συνάθροισης και συζήτησης καθώς είναι ηλιόλουστη το χειμώνα, σκιασμένη το καλοκαίρι και προστατευμένη από ισχυρούς βόρειους ανέμους, δημιουργώντας το δικό της τοπικό μικροκλίμα.

Διάρθρωση και προσβάσεις (προαιρετικά να περιληφθεί)
Το προτεινόμενο κτίριο αναπτύσσεται σε τέσσερα (4) επίπεδα: υπόγειο, ισόγειο και δύο υπέργειους ορόφους περιμετρικά στις πτέρυγες. 

Το υπόγειο φιλοξενεί εγκαταστάσεις, χώρο στάθμευσης και το αμφιθέατρο με το foyer και το κυλικείο με δυνατότητα ανεξάρτητης πρόσβαση και λειτουργίας, για δημόσιες, ανοιχτές δράσεις. 

Στο ισόγειο γίνεται η είσοδος στον μεγάλο κεντρικό χώρο των εργαστηρίων κατεύθυνσης, και στα πλευρικά εργαστήρια, καθώς και η πρόσβαση προς τα υπόλοιπα επίπεδα. 

Στη δυτική πτέρυγα, στο ισόγειο διατάσσονται τα εργαστήρια ξύλου, μετάλλου και γυψοτεχνίας που έχουν βαρύ εξοπλισμό και είναι σε άμεση γειτνίαση με τα εργαστήρια γλυπτικής. Στο πρώτο και στο δεύτερο επίπεδο της ίδιας πτέρυγας τοποθετούνται αίθουσες διδασκαλίας, σεμιναρίων και υπολογιστών, καθώς και γραφεία διοικητικών υπηρεσιών.

Στην ανατολική πτέρυγα, στο ισόγειο τοποθετούνται τα εργαστήρια ζωγραφικής του πρώτου κύκλου σπουδών ενώ στο πρώτο και στο δεύτερο επίπεδο αντίστοιχα τοποθετούνται το εργαστήριο performing arts (δύο επίπεδα) και αίθουσες σχεδίου και διακοσμητικής.

Η νότια πτέρυγα στο πρώτο και στο δεύτερο επίπεδο (πάνω από τη ζώνη κεντρικής εισόδου) περιλαμβάνει γραφειακούς χώρους, με χώρους εκτόνωσης και υποστηρικτικούς χώρους σε κάθε όροφο.

Η σύνδεση όλων των χώρων πραγματοποιείται μέσω διαδρόμων-εξωστών με οπτική πρόσβαση προς τον χώρο των εργαστηρίων κατεύθυνσης. Στις δύο γωνίες του κτηρίου αναπτύσσονται οι διευρυμένοι πυρήνες κλιμακοστασίων, ανελκυστήρων και βοηθητικών χώρων.

Νέο Κτήριο για τη Σχολή Καλών Τεχνών στη Φλώρινα (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας)
3ο Βραβείο σε Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό

Ομάδα Αρχιτεκτονικής Μελέτης: Κωνσταντίνος Γρίβας, Στυλιανός Ζερεφός 
Συνεργάτες αρχιτέκτονες: Κατερίνα Αποστολοπούλου, Βίκυ Μπαλή, Ναταλία Σωτήρχου, Ελένη Χρυσοχοΐδου (σπουδάστριες αρχιτεκτονικής)
Στατική Μελέτη: EQUIDAS, Χρήστος Γιαρλέλης, Πολιτικός Μηχανικός
Μελέτη Η/Μ: Ιωάννης Παπακωνσταντίνου, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός 

Πανελλήνιος Ανοιχτός Δημόσιος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός προσχεδίων
Τοποθεσία: Φλώρινα
Έτος: 2019