Συμμετοχή στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό "Ανάπλαση και επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας"

Η πρόταση διαπραγματεύεται το ζήτημα της επαν-οικειοποίησης της φύσης στη μεταβιομηχανική εποχή μέσα από την εφαρμογή του προγράμματος "The Picnic Project" στο βορειοδυτικό άκρο της εξορυκτικής περιοχής του λιγνιτωρυχείου της Πτολεμαΐδας. Στη νέα αυτή συνθήκη το υποκείμενο καλείται να έρθει αντιμέτωπο με μια πρότερη τραυματική εμπειρία, είτε καταφεύγοντας στην απώθηση του τραύματος μέσα από μια σταδιακή διαγραφή της μνήμης είτε στρέφοντας το ενδιαφέρον του σε μια διαδικασία αποδοχής και διαχείρισής του. Η δεύτερη συνθήκη, την οποία και υιοθετεί η πρόταση, μπορεί να συνδεθεί με την επιστροφή του χαρακτήρα του ρομαντικού υποκειμένου (ως φορέα εξιδανικευμένων συναισθημάτων μέρος των οποίων αποτελεί το τραύμα και η επιθυμία), και τη νέα σχέση που αυτό συνάπτει με το τοπίο.

ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ - ΤΑΣΕΙΣ
Η στρατηγική που ακολουθείται μέχρι τώρα στο πρόβλημα των αποκαταστάσεων των μη ενεργών ορυχείων στην περιοχή βασίζεται στη διαδικασία απώθησης διαγράφοντας σημαντικό μέρος των τεκμηρίων της παλαιότερης εξορυκτικής δραστηριότητας. Με τον τρόπο αυτό διαφεύγει η δυνατότητα κατασκευής ενός νέου βιομηχανικού αρχαιολογικού δικτύου τεκμηρίων εθνικής σημασίας το οποίο είναι ικανό να επαναφέρει ζητήματα "φαινομενολογίας της χρήσης της γης" με σκοπό "την αύξηση και την διάχυση της γνώσης για την κατανομή, την χρήση και την αντίληψη του εδάφους της χώρας". Η πρόταση λαβαίνει υπόψη της τη δυνατότητα ανάπτυξης ενός νέου "αρχαιολογικού χώρου" στο πεδίο του ορυχείου μέσα από την τμηματική έκθεση τεχνουργημάτων τα οποία και επαναδιατυπώνουν το "ρομαντικό" αίτημα της κατοίκησης του ερειπίου, όχι μόνο ως αντικείμενο προς παρατήρηση αλλά και ως ενεργό συστατικό της παραγωγικότητας του τόπου, αναπτύσσοντας παράλληλα αγροτικές δραστηριότητες με τον βιομηχανικό τουρισμό.

Η σταδιακή δικτύωση τους δύναται να επιτευχθεί με την ενίσχυση του δακτυλίου πρασίνου στο όριο του ορυχείου με σκοπό την διαμόρφωση ενός νέου υβριδικού περιβάλλοντος το οποίο και ανασυνθέτει το τοπίο με όρους διαχείρισης του τραύματος και όχι με όρους απώθησης.

ΠΕΔΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ
Η περιοχή μελέτης ορίζεται από την γειτνίαση του δακτυλίου πρασίνου κατά μήκος του ορίου του ορυχείου με το ρέμα που περνάει από τους οικισμούς Καρυοχωρίου και Αγίου Χριστοφόρου και συνδέει το προτεινόμενο βιομηχανικό αρχαιολογικό δίκτυο με τους οικισμούς και την πόλη της Πτολεμαΐδας. Στο χωρικό αυτό ενδιάμεσο αναπτύσσεται το πρόγραμμα "the picnic project" με σκοπό να ορίσει πέρα από όρους τοπιακού σχεδιασμού μια νέα κοινωνική συνθήκη για τους κατοίκους της περιοχής.

1. ΥΔΑΤΙΝΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ

Προτείνεται η χρησιμοποίηση και αξιοποίηση του ρέματος μέσα από την κατασκευή ενός έργου υποδομής με σκοπό την μεταμόρφωση της υπάρχουσας κατάστασης σε ένα νέο διαδραστικό πολιτιστικό τοπίο κατάλληλο για την εφαρμογή του προγράμματος.

Δημιουργούνται 3 φράγματα τα οποία ελέγχουν την ροή του ρέματος και σχηματίζουν 3 ταμιευτήρες νερού κατάλληλους για κολύμπι κατά τους θερινούς μήνες, ενώ παράλληλα αναπτύσσεται υδροβιότοπος μετατρέποντας το τοπίο σε ενεργό οικοσύστημα.

Η οργάνωση της κίνησης αρθρώνεται με βάση την τοπιογραφία του ρέματος αναπτύσσοντας δύο παράλληλες πορείες (πεζοδρομοι- ποδηλατόδρομοι) κατά μήκος της διαδρομής που διασφαλίζουν την προσβασιμότητα και την σύνδεση με την γύρω περιοχή.

2. ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Κατά μήκος της υδάτινης διαδρομής οριοθετούνται ως "σημειώσεις" στο τοπίο μικρο-υποδομές που αναφέρονται τόσο στους γύρω οικισμούς όσο και στην ευρύτερη περιοχή της Πτολεμαΐδας και στοχεύουν στην ενεργοποίηση της περιοχής δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες οικειοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος.

Η οργάνωση των "σημειώσεων" βασίζεται στον σχηματισμό ενός κανόνα παραγωγής υβριδίων ο οποίος διαχειρίζεται το μεταβιομηχανικό τραύμα στη νέα συνθήκη.

Ο κανόνας ορίζεται ως μια διαδικασία μετασχηματισμού μιας λειτουργίας με βάση τρεις προτεινόμενες τεχνικές - εργαστήρια, κατασκευάζοντας ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον δυνατοτήτων που συν-διαμορφώνεται από τους κατοίκους της περιοχής και ενεργοποιεί την κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα.

Τεχνική Ι / Θερμοκήπιο
Η πρώτη τεχνική- εργαστήριο χρησιμοποιεί τις δυνατότητες του θερμοκηπίου για τον μετασχηματισμό μιας σειράς λειτουργιών που σχετίζονται με την αγροτική παραγωγή, την αναψυχή, τον αθλητισμό και το κολύμπι.

Η μέχρι τώρα χρησιμοποίησή του αποκλειστικά για λόγους παραγωγής αποκλείει ένα σύνολο δυνατοτήτων προς αξιοποίηση. Το ψυχρό κλίμα κατά τους χειμερινούς μήνες και η παρουσία τηλεθέρμανσης καθιστούν το εγχείρημα κατάλληλο για τον τόπο.

Προτείνεται πιλοτικά η δημιουργία μιας πισίνας - θερμοκηπίου (Tropicana) στην τεχνητή λίμνη 3 ανάμεσα στους δύο οικισμούς με σκοπό τη δημιουργία ενός υπερτοπικού πόλου- μαγνήτη που εισάγει την συνθήκη της κολύμβησης με νέους όρους. Η έρευνα μπορεί να επεκταθεί σε άλλα σημεία κατασκευάζοντας νέα υβρίδια (γήπεδο - θερμοκήπιο, σχολείο - θερμοκήπιο κτλ.) εφήμερου χαρακτήρα.

Τεχνική ΙΙ / Grafting
Διερευνούνται πρακτικές δημιουργίας υποδομών κατοίκησης με βάση την τεχνική του grafting. Πρόκειται για την αξιοποίηση της δυνατότητας που έχουν ορισμένα δένδρα να δημιουργούν συνδέσμους ανάμεσα στους ιστούς τους παράγοντας μια νέα ομοιογενή δομή από ένα αρχικό σύνολο.

Η αρχιτεκτονική του grafting εξετάζεται στο παράδειγμα της κατασκευής φυτικών δωματίων με την μορφή τεχνητού δάσους στις λίμνες 1 και 2, ενώ τα εργαστήρια μπορούν να εξετάσουν παράλληλα την ευρύτερη αξιοποίησή της για την παραγωγή αντικειμένων και νέων κατασκευών. 

Τεχνική ΙΙΙ / Υπαίθρια Κατοίκηση
Πρόκειται για την δημιουργία υποδομών αστικού οικιακού τύπου όπως σαλόνι, τραπεζαρία, TV room, wi fi , κουζίνα κτλ. σε ένα δίκτυο σημείων κατά μήκος της διαδρομής οι οποίες εξετάζουν την δυνατότητα αξιοποίησης του φυσικού περιβάλλοντος μέσα από την αναπαραγωγή των συνθηκών κατοίκησης του σπιτιού κατά μήκος του ρέματος.

Αρχιτεκτονικός διαγωνισμός "Ανάπλαση και επανάχρηση πρώην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη στην περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας"
Αρχιτεκτονική μελέτη : Λεωνίδας Παπαλαμπρόπουλος, Γεωργία Συριοπούλου
Έτος : 2016