Συμμετοχή στον Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό Συγκροτήματος Κοινωνικής Κατοικίας στα Πάνω Πολεμίδια Επαρχίας Λεμεσού

1. Γενική προσέγγιση
Το ζήτημα της κοινωνικής κατοικίας

Είναι σαφές πως ένα θέμα κοινωνικής κατοικίας, ιδιαίτερα όταν είναι εκτός ή και στα όρια του αστικού ιστού, αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόκληση. Τα μαθήματα που έχουμε πάρει από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, καταδεικνύουν δίχως άλλο πως η δημιουργία πυρήνων κατοίκισης εκ του μηδενός, είναι μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία η οποία συχνά μπορεί να καταλήξει σε αποτυχία, με καταστροφικά αποτελέσματα για τον κάτοικο και την κοινωνία. Παράμετροι όπως η πυκνότητα, η κλίμακα του χώρου και κυρίως η απουσία του αισθήματος του ανοίκειν, επηρεάζουν τις δυνατότητες οικειοποίησης και εν τέλει κατοίκησης του χώρου από τον άνθρωπο. Ως αποτέλεσμα, συχνά δημιουργούνται άνευρες περιοχές, οι οποίες παρά την άνεση χώρου και παροχών καταλήγουν κενές, καθώς φαίνεται να αδυνατούν να συλλάβουν την ουσία του ζητήματος, δηλαδή τα συστατικά που συνδέουν την οικία με τον άνθρωπο. 

2. Κεντρική Ιδέα
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εργαστήκαμε πάνω στο θέμα προσεγγίζοντας έναν σχεδιασμό, ο οποίος, έχοντας στον πυρήνα του την πύκνωση, το μοναδικό και το οικείο, δύναται να σχηματίσει συνθήκες όπως μόνο μια οργανική ανάπτυξη θα μπορούσε να επιφέρει. 

Ως αποτέλεσμα επιδιώξαμε τη δημιουργία όχι ενός κλειστού συγκροτήματος, αλλά μιας πρότασης που, μέσω του κοινόχρηστου χώρου, θα μπορέσει να συνδεθεί τόσο με τον οικισμό και την πόλη όσο και με το όμορο πάρκο, προσελκύοντας και εν τέλει ενθυλακώνοντας την επιδιωκόμενη ζωντάνια. Εισάγοντας λοιπόν έναν διάτρητο τοίχο για οδηγό, η σύνθεση ανοίγει, με τους κτηριακούς όγκους να σπάνε και να ενσωματώνουν μια αλυσίδα ανοιχτών χώρων αυξημένης πυκνότητας γύρω και ανάμεσά τους. Πίσω από τον τοίχο, μια σειρά αυλών ρίχνει την κλίμακα και εντάσσει συνθήκες διαμπερότητας και άμεσης οικειοποίησης του περάσματος από τις οικιστικές μονάδες, με τον υπό συζήτηση χώρο να δημιουργεί ουσιαστικές και συνειρμικές συνδέσεις με συνθήκες που συναντάμε σε οργανικώς ανεπτυγμένα οικιστικά σύνολα. Παράλληλα, και προς την πλευρά τού υπό ανάπτυξη οικισμού και ενιαίου συγκροτήματος κοινωνικής κατοικίας, σχηματίζεται ένα σταθερό, αλλά διάτρητο μέτωπο, το όποιο αυξάνει την αίσθηση της αστικότητας της περιοχής, ενώ πετυχαίνει την απαιτούμενη σύζευξη μεταξύ των δύο τμημάτων του Γηπέδου Μελέτης. Κατά συνέπεια, το σύνολο του συγκροτήματος δένεται, ενώ η ένταση που δημιουργείται ανάμεσα σε εσωτερικό πυρήνα, δημόσιο πάρκο και υπάρχοντα αστικό ιστό, διασφαλίζει τη διαρκή ύπαρξη ζωής εντός της πρότασης. 

3. Οργάνωση Οικιστικών Μονάδων
Στην παρούσα προσέγγιση προτείνεται το μοίρασμα των οικιστικών μονάδων σε 12 κατοικίες και 18 διαμερίσματα, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα της κατά περίπτωση δημιουργίας χώρων και συνθηκών ποικιλίας κλιμάκων, καθώς και της βέλτιστης προσαρμογής της σύνθεσης στη μορφολογία του οικοπέδου.

Οι κατοικίες, σπασμένες σε δύο επίπεδα, οργανώνονται κατά παράταξη στη νοτιότερη γωνία του οικοπέδου, όπου, εκμεταλλευόμενες τη φυσική κλήση του εδάφους, στρέφονται προς τη θέα. Ως αποτέλεσμα, η κλίμακα εντός του οικοπέδου μειώνεται, ενώ οι κυμαινόμενου μεγέθους αυλές ενισχύουν την αίσθηση μια τυχαίας και οργανικής ανάπτυξης των όγκων. 

Αντιθέτως, τα διαμερίσματα οργανώνονται παράλληλα στην πλευρά της βασικής οδού Καντάρας, και -δημιουργώντας το επιζητούμενο αστικό μέτωπο- μεταφέρουν ζωή και εξωστρέφεια στον οικισμό. Γύρω τους αναπτύσσονται οι κοινόχρηστοι χώροι, σε άμεση επαφή με τον δρόμο και το οικόπεδο, καθώς οι ημιυπαίθριες βεράντες τους γίνονται επί της ουσίας μέρος τους, συνεισφέροντας στην ανάπτυξη ζωής σε αυτούς και καθιστώντας όλες τις όψεις ενεργές. Στο ίδιο μήκος κύματος και έχοντας κατά νου τις ίδιες επιδιώξεις, τόσο οι προσβάσεις προς τις κατοικίες όσο και τα κλιμακοστάσια των διαμερισμάτων δεν κρύβονται, αλλά αντίθετα συμμετέχουν στη δημόσια σφαίρα, μπολιάζοντας εκ νέου τους κοινόχρηστους χώρους με κινητικότητα και ένταση. 

Τέλος, ο δημόσιος χώρος οργανώνεται ως μια αλυσίδα κοινόχρηστων χώρων και χώρων πρασίνου, συνδέοντας επί της ουσίας τον υπάρχοντα αστικό ιστό με το εσωτερικό του συγκροτήματος και το όμορο πάρκο. Σε αυτόν σχηματίζονται 4 σημεία στάσης χωροθετημένα σε καίρια σημεία, ώστε να δημιουργούν αφορμές για εισαγωγή της ζωής εντός του οικοπέδου. Παράλληλα, στο πλατύτερό του σημείο και εκεί όπου ανοίγεται προς το φυσικό τοπίο της περιοχής, και επί της ουσίας στο κέντρο βάρους της σύνθεσης, προτείνεται η δημιουργία χώρου παιχνιδιού ως ένα κατεξοχήν ενοποιητικό συστατικό για το σύνολο του συγκροτήματος. Τέλος, οι σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ του κοινόχρηστου χώρου και των οικιστικών μονάδων λόγω της άμεσης επαφής του με τις εισόδους των κατοικιών, αλλά και τους ημιυπαίθριους χώρους των διαμερισμάτων, γεννούν ευκαιρίες για κατά τόπους παρεμβάσεις και οικειοποίησή του από πλευράς των κατοίκων. 

Ομάδα Μελέτης: Πάστρα Ελεάνα, Παχνιώτου Μαρία, Σιγάλας Φοίβος