Πρόκειται για έναν καινοτόμο διαγωνισμό-πιλότο που προκήρυξε η ΔΕΗ/ΛΚΔΜ, και αναζητά εργαλεία και στρατηγικές σχεδιασμού για την ανάπλαση ενός τοπίου μιας έκτασης 21.878 στρεμμάτων. Αντικείμενο του Διαγωνισμού αποτέλεσε η διατύπωση ιδεών, που συμβάλλουν στην παραγωγική επανένταξη και τοπιακή αναβάθμιση της περιοχής της εξωτερικής απόθεσης του ορυχείου του Αμυνταίου, με απώτερο στόχο τον επαναπροσδιορισμό του διαταραγμένου τοπίου και την παραγωγική του σύνδεση με την τοπική κοινωνία της ευρύτερης περιοχής. 

Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στα όρια των Νομών Φλώρινας και Κοζάνης, σε έκταση 21.878 στεμμάτων. Αποτελείται τόσο από εκτάσεις που προήλθαν από απαλλοτριωμένες εκτάσεις που δε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ για εξόρυξη ή απόθεση, καθώς λειτουργούσαν ως όριο ασφαλείας γύρω από την περιοχή ανάπτυξης των εκσκαφών του ορυχείου, όσο και από επιφανειακές θέσεις πρόσφατων αποθέσεων που διακόπηκαν με την κατολίσθηση στο ορυχείο Αμυνταίου τον Ιούνιο του 2017, αλλά και πλήρως αποκατεστημένες δασικές και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Στόχος της πρότασης «τοπία μεταβολισμού» είναι, τόσο η οικολογική-περιβαλλοντική αποκατάσταση όσο και ο μετασχηματισμός του αλλοιωμένου τοπίου εξόρυξης λιγνίτη σε έναν τόπο νέων χρήσεων, παραγωγικό και εύφορο, διατηρώντας το πνεύμα του τόπου και τη μνήμη της προηγούμενης χρήσης. Χρησιμοποιώντας την οικολογία ως ρυθμιστή των διαδικασιών ανασυγκρότησης, παράγεται μια νέα τοπιακή οντότητα, κατάλληλα συνδεδεμένη με τη γύρω περιοχή, με νέες χρήσεις που θα αποτελέσουν πόλο έλξης και αναζωογόνησης της οικονομίας. Μια περιοχή που θα επαναπροσδιορίσει την τοπιακή της ταυτότητα ως ένα παραγωγικό τοπίο αγροτικής εκμετάλλευσης της Δυτικής Μακεδονίας, με άπλα οριζόντων και με ενσωματωμένες ήπιες χρήσεις αναψυχής, αθλητισμού, οικοτουρισμού, έρευνας και ενέργειας. Η επέμβαση δρα ως στρατηγική που αναπτύσσεται σε 4 θεματικούς άξονες οργάνωσης, σε οικολογικό, κυκλοφοριακό, παραγωγικό και τοπιακό επίπεδο.

Η κεντρική ιδέα γεννιέται από την ανάγκη δημιουργίας ενός διαρθρωτικού συστήματος σκελετού-δικτύου που θα οργανώνει τον χώρο, θα διαγράφει με καθαρότητα τα όρια της περιοχής μελέτης και θα συρραφτεί στην υπάρχουσα τοποθεσία ως ένας νέος τοπιακός ιστός, κυοφορίας και αναγέννησης του αλλοιωμένου τοπίου. Η ανάγκη περιβαλλοντικού εμπλουτισμού και αποκατάστασης της οικολογικής δομής και βιοποικιλότητας, οδήγησε στη διαχείριση του τοπίου ως μία ακολουθία επάλληλων ζωνών οργάνωσης καλλιεργειών, χρήσεων και δασικών μαζών. Το σύστημα αυτό, σε συνέργεια με το δίκτυο κίνησης, γεωμετρικοποιεί και διασυνδέει τα όρια της περιοχής μελέτης, τις επιμέρους χωρικές ενότητες και τα ενδιαιτήματα (habitats). Το παραγόμενο αποτέλεσμα διέπεται από διαδικασίες τοπιακού μεταβολισμού, παράγοντας σειρά τοπίων διαφορετικών χαρακτήρων και ποιοτήτων και χρήσεων.

Με αυτούς τους χειρισμούς η πρόταση επιθυμεί τη συνένωση, τη διασύνδεση και την ενσωμάτωση των υπαρχόντων θραυσμάτων τοπίου σε ένα νέο τοπιακό συνεχές, σε έναν νέο καμβά τοπίων που βρίσκονται σε διαρκή οικολογική μεταβολή στη διάρκεια του χρόνου, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα πλούσιο πρόγραμμα χρήσεων και δυνατοτήτων για την τοπική κοινωνία. H επέμβαση έχει ευρύτερη περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική σημασία για τη μετάβαση της περιοχής στη μεταλιγνιτική περίοδο. 

Πανελλήνιος Χωροταξικός διαγωνισμός ιδεών για τον «Τοπιακό Επαναπροσδιορισμό και Παραγωγική Επανένταξη της εξωτερικής απόθεσης του Ορυχείου Αμυνταίου»
Γ’ Βραβείο
Διοργάνωση: ΔΕΗ - Διεύθυνση Μελετών Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας
Τοποθεσία: Εξωτερική απόθεση του Ορυχείου Αμυνταίου, Δυτική Μακεδονία
Επιφάνεια: 2.200 μ²
Έτος: 2019

Μελετητές: Topio7 Πανίτα Καραμανέα – Θανάσης Πολυζωίδης (αρχιτέκτονες- αρχιτέκτονες τοπίου)
Συνεργάτες: Γιώργος Δημητρόπουλος, Χωροτάκτης-Πολεοδόμος, Γεωργία Κουντούρη, Αρχιτέκτονας